9.5.2006
06.03.05
Nehir-su (Tanrisi) motifi eski yasa hukumlerinde, suclunun boguldugu ve sanigin masumiyetinin anlasildigi bir kutsiyet ogesi biçimiyle kullanilmaktadir.
Bireyin uzuvlarini kesmesi, kanini akitmasinin kutsal bir edim olarak varoldugunu Lasceaux magaralarinda bulunan kesik parmakli el desenlerinden bu yana, biliyoruz.Afrika ve Amerika yerlileri arasinda,parmak ,el,kulak kesmenin kutsal adak olarak kullanildigina taniklik eden çok sayida uzman ve gezgin notlari bulunuyor. Baslangiçta,bireyin yasamini kurtaran ,vucudunun bir bolumunu adamasi eylemi ;onun yasaminin kurtulmasini saglayarak kutsal bir ozellik kazanmisti.Bununla birlikte,gelisme içinde,eski yazili yasalarda veya onlarin devami olan Musa yasalarinda, parmak,el,dil,kulak kesmek,dis kirmak,goz cikarmak,sac-sakal kirpmak vb.ayni topluma yeniden ve fakat bu kez birer ceza hukmu olarak geri donmustur.
Isa’nin Urdun nehrindeki vaftizi ,sembolik bir olum ve yeniden dirilistir. Bir cok kilise için ,Isa’nin dogum gununun Urdun nehrinde vaftiz edildigi (veya edildigini dusundugu) gun olmasi,nehirde vaftizin olum ve dirilis olarak kavranmasindan kaynaklaniyor.
Isa’dan 2000 yil kadar onceki eski yasalarda,suçlular için bir çok olum biçimi saptanmisti.Bunlardan birisi de,suclunun nehirde bogularak oldurulmesiydi.Yazili yasalar bazi suçlulari « bağlayıp suya atacaklar » biçiminde belirliyordu.
Bu yasalarda suçu sabit olmayan ve aklanmak için nehire girmeye zorlanan saniklarin , aklanma,temize cikma,suçsuz oldugunu ispatlamayi nasil gerçeklestirildigini bilemiyoruz.Bu,oyle anlasiliyor ki,toplulugun veya onlarin temsilcilerinin gozetiminde gerçeklesen bir seremoni biçiminde gerçeklesiyor olmaliydi.Bildigimiz,Sumer baslangic geleneklerinde yer alan ‘saf irmak’,’kutsal nehir’ kavramina da bagli olarak,nehirlerin bir arinma alani olarak kullanilmis oldugudur.Isa donemine geldigimizde,Urdun Nehrinde Yahya peygamber Vaftiz gerceklestirmektedir ve Isa da gelenege uyarak vaftiz edilmistir.Butun hiristiyan kiliselerinin ,biçimleri farkli da olsa,su araciligiyla olum ve dirilim arinma kutsal edimi,kabaca boyle bir geçmise dayanmaktadir.
Eski Yasalarda ceza ve aklanma araci olarak kullanilan nehirlerle ilgili bazi hukumler soyleydi :
« § 10 –Eğer bir adam, bir adamı büyücülükle (itham ederse) nehir tanrısına (onun adaletine) götürülür. Eğer nehir tanrısı temize çıkarırsa götüren (itham eden) 3 şekel gümüş tartacaktır
§ 11- Eğer bir adam, bir adamın eşini zina ile (kucakta yatmakla) itham ederse, (kadin) nehire gidişte temize çıkarsa onu itham eden adam 1/3 mana gümüş tartacaktır. » (Urnammu)
« 1) Eğer bir kadın, kocasından nefret edip, sen benim kocam değiIsin derse, onu (kadını) nehre atacaklardır. » (Annaittusi)
« § 2 -Eğer bir adam, bir adamı büyücülükle itham eder ve onu ispat edemezse, üzerine büyücülük iftirası atılan adam, nehre gidecek, (nehre dalacaktır). Eğer nehir onu çekerse (zaptederse) iftira eden onun evini (mülkünü) alacak (sahiplenecektir). Eğer o adamı nehir temize ve selamete çıkarırsa ona iftira eden adam öldürülecektir. Nehrin selamete çıkardığı (adam) iftiracının malına mülküne sahip olacaktır.
§ 48 -Eğer bir adamın borcu varsa (fakat) tarlasını fırtına tanrısı su altında bırakırsa, veya sel götürürse yahut susuzluktan tarlada arpa yetişmesse, o yıl arpayı alacaklıya ödemiyecektir .Tableti (vesikası) ıslatılacak (silinecek) ve o yıl için faiz vermeyecektir.
§ 129 -Eğer bir adamın karısı, bir başka erkekle yatarken yakalanırsa,
onları bağlayıp suya atacaklar. Eğer kadının sahibi (kocası) karısını
yaşatırsa, (hayatta bırakırsa) kral da kölesini yaşatacaktır.
§ 132 -Eğer bir adamın karısına, diğer bir erkek için parmak uzatırlarsa (suçlarlarsa), fakat ikinci (başka) bir erkekle yatarken yakalanmazsa, kocası için nehre dalacaktır.
§ 143 -Eğer (kadın kendini ve evini) gözetmezse ve sokağa düşkünse
evini dağıtıyor, kocasını küçük düşürüyorsa o kadını suya atacaklardır.
§ 155 - Eğer bir adam, oğluna bir gelin seçer, oğlu onunla yatarsa ve sonra kendisi (kayınpeder) kadının koynunda yatarken yakalanırsa o
adamı bağlayacaklar ve suya atacaklardır. »( Hammurabi)
…….
« § 17)- Eğer bir adam, bir adama şöyle derse: ''senin karınla (bir çokları) tekrar tekrar yattılar, şahitlik yoktur''; anlaşma yapacaklar ve (iddiayı yapanla, suçlanan kadın) nehre gideceklerdir .
§ 22)- Eğer bir adamın karısı, kendi babası, erkek kardeşi, oğlu tarafından değil de bir başkası tarafından yolculuğa çıkartılırsa ve o adam (kadının) bir adamın karısı olduğunu (gerçekten) bilmediğine yemin ederse, (0 adam) kadının kocasına iki talent kalay verecektir. Bir adamın karısı olduğunu biliyor ise zararlarını verecek (tazminat verecek) ve şöyle yemin edecek : ''ben onunla yatmadım''. Fakat adamın karısı şöyle derse " o benimle yattı".Zarar gören bir adamın tazminatı gibi (0) adama (tazminat) verilecek ve anlaşma olmadan nehre gidecek(tir) . Eğer nehirden (sağ olarak) dönerse kadının kocası,karısına ne yaptıysa, ona da (erkeğe de) o yapılacaktır. » (Orta Assur yasalari)
safakacmaz@yahoo.com
