Sümer
erken dönem tabletlerinden itibaren karşılaştığımız yabancı yerleşim
birimlerinden Magan (Mahan), Marhaşi, Meluhha (?Malahha, ?Malagga) ve
Dilmun, eski tarihte önemli rol oynamış görünüyorlar. Magan ve Meluhha
gemileri kereste, akik, altın, gümüş, bakır ve değerli taşları Nippur’a,
Lagaş’a taşıyorlardı.
Batılı
uzmanlarımız, bu yerleşimlerden Meluhha’nın, Etiyopya'ya karşılık
düştüğünden nerede ise emindirler. Bay Kramer, Meluhha’nın Etiyopya
olduğu üzerine sayfalar dolusu yazmıştır. Fakat sorun şurada ki, MÖ.
3500'lü yıllarda, Etiyopya ile Sümer adı verilen topluluk arasında deniz
yoluyla ticari bir ilişkinin maddi temeli, az değil, yoktu.
Meluhha’nın
Etiyopya olduğu varsayımına goturen iki önemli terim Meluhha'dan 'kara
ülke', Meluhha'lılardan 'karalar' olarak bahsedilmesi ve gemi
taşımacılığının söz konusu olmasıdır. Meluhha 'gemi'lerinden Magilum diye bahsediliyordu.
'Kara' teriminin insan ten rengi
olarak değerlendirilmesi önyargısına değinmiştik. Sümer ve Babil’liler
kendilerini 'karabaşlı'lar diye tanımlıyorlardı. Bu tanımdan, onların
“esmer renkli” insanlar oldukları sonucuna ulaşmak yanlıştı. Sayın M. İ.
Çığ’da “karabaşlılar” deyiminden ten rengi çıkaran iddiaları yineler.
Bu durumda kara Meluhhalılar’ın, olsa olsa Etiyopya'da bulunabileceği
sonucuna ulaşılmıştır.
Meluhha
kerestesi çok ünlü idi. Öyle ki, Lagaş Gudea (?Huda)sı, bir tapınak
yaptırdığında, Meluhha’lılar kereste taşımışlardı. Bu Meluhha, Lagaş’a
uzak olmayan bir Meluhha olmalıydı.
Tapınaklar,
toplum birimlerin bir ittifak alanıdır. Meluhha kabul edilen
Etiyopya’nın Lagaş ile böyle bir ortak kült alanı olarak tapınak
yapmasına ve kereste taşımasına ne imkân vardı ve ne de gerek. Bay
Kramer'in Etiyopya'da hangi sedir ağaçlarını bulmuş olduğunu bilemeyiz.
Fakat dağları ve ormanları olan bir Meluhha, Fırat nehri yoluyla
kıymetli tomruklarını Magilum'lara yükleyerek, ikisi de Fırat üzerinde
olan Nippur/Niffer ile Lagaş’a iletebilirdi. Fırat üzerindeki bir
Meluhha’nın nehir sallarını kullanarak var olan ağacını taşıması imkânı,
Etiyopya olan bir Meluhha’nın deniz yoluyla körfeze gelerek vb. olmayan
dağlarındaki olmayan ağaçlarını taşıması olasılığıyla
karşılaştırılamaz.
***
