Sunu
1-Urukagina Yasalari....
2-Urnammu Yasalari....
3-Ana Ittusi Yasalari....
4-Lipit Istar Yasalari....
5-Esnunna Yasalari....
6-Hammurabi Yasalari....
7-Assur Yasalari....
8-Miras paylasim ve satis belgeleri
Sunu
Birey olarak insanin tarihi,onun, anarahmine düsme kosullarinin yaratilmasi öncesinden itibaren, aidi olacagi ve olamayacagi önceden saptanmis olan toplum birimlerine karsi hak ve yükümlülüklerden olusmus belirleyici iliskilerin yeniden ve yeniden düzenlenmesi bilesik sürecinin toplamindan olusur.Bu toplam süreçte durmaksizin hak ve yükümlülük konumlanisini degistiren bireyin tarihi,birey, toplulugun bir parçasi olduguna göre,toplumsal tarih , bireyin aidi oldugu toplum birim ile aidi olmadigi toplum birim arasindaki, dolayisiyla bir öteki birey arasindaki , özünde,yiyecek ve cinsellige iliskin temel paylasim iliskilerinin yeniden ve yeniden düzenlenmesi sürecinin toplamindan baska bir sey degildir.
Toplumsal düzenlenisin,birey ile toplumbirim arasinda andaki iliskiler bakimindan kopusma ve bir baska üretim biçimi düzleminde yeni bastan sekillenmesi sürecinin, her seyden önce toplumun ekonomik üretim biçimlenisi olarak irdelenmesiyle tanimlayabilme yönündeki çabalar, dogru ve yeterli sonuçlar doguramazdi.
Insan toplumunun isleyis ve dolayisiyla biçimlenis yasalarini inceleme çalismalarimizda neredeyse en sonunda sözedecek oldugumuz bütün bir ekonomik arka duzlem,Empire yazarlari tarafindan agirlikla ve öncelikle ele alinan asil fenomen olarak ortaya çikmaktadir.
Konusu matematik-ekonomik olmayan bir toplumsal inceleme ,tarihsel boyutlari içinde birey ile toplum birim arasi iliski yasalari çerçevesinde ele alindigi ölçüde dönüstürücü bir anlam kazanabilir.
Empire yazarlari "Biz bu bakis açisi degisiminin Marx'in bizi gürültülü mübadele alanini birakip üretimin gizli mabedine dalmaya davet ettigi Kapital'dekine benzer bir islev görmesini amaçliyoruz" diyorlar.Fakat eski yanlisi erdem görmeye devam ettikleri ölçüde hem "bakis açisini" ,hem de siyasal –politik sonuçlarin kaçinilmaz darligini sürdürmüs olmaktadirlar :
"Artik muazzam servetleri kontrol eden küçük bir azinliginin güçsüzlük sinirinda yasayan yoksul çokluktan giderek çok daha fazla kopusuna tanik oluyoruz. . "(Imparatorluk. Bl.68. M.Hardt - A.Negri)
Simdiki dunyamizin bütün bir 'küresel' görüntüsune iliskin yeni tür iliskiler siralanirken dayanilan ve öteki butun ‘deger’ kavramlari gibi ancak görece özelligiyle anlam kazanan "muazzam" ve "servet" kelimeleri, toplum tarihi içine yayilarak ele alindiginda, son derece yavan ve güçlü kabuklarinin altinda zayif yineleme sözcükleri haline dönüsürler.Ifade edisin anlatim büyüklügüne karsin tarihsel boyutta güçsüz siginti ve soyut retorikler olmak ötesine gidemez ve kullanicilarina da her an bu özelliklerinin analizdeki darlastici sikintilarini yasatirlar.Bu sözcüklerle anlatilmaya çalisilan degerler, tarih boyutlari açisindan analizin tanimlayici etmenleri olmak özelligini yitirir,toplum tarihinin görece ve zayif sifatlari halini alirlar.Böylece ,günümüzdeki ‘muazzam’ degisikliklere iliskin oldugu sanilan ‘muazzam’ analiz vurgu ögeleri, tarihin en soyut degerlerinden birisi haline dönüsmüs olarak karsimiza çikar.
Altibin yil önceki eski toplumda ,verimli bir tarla ve bakir çapa , bakimli bir öküz ile güçlü bir esek, ne muazzam servetlerdi!
Uruk yöneticisi Urukagina'nin,toplulugunun destegini de alarak eski kurallara geri dönen ve konusu daha çok "toprak,öküz,esek" olan reformlari ne muazzam ‘uretici guçler’den bahsediyordu!
Urnammu ,adalet namina "bir sekel'lik insan,bir mana'lik insana teslim edilmedi,250 gramlik gümüsü olan 500 gram gümüsü olanin egemenligine birakilmadi" derken ne muazzam bir övünç duymaktaydi!
Kil kalip içerisine dökülen ilk bakir kazma ve çapa, 6000 yil kadar önce, topragin kullaniminda ne muazzam bir teknik gelisme yaratmisti!
Öküzün sabana kosulmasi,kil kap-kacak imalatini bes katina çikaran döner kasnagin kesfi de muazzamdi!
Yalnizca iki asir önce buhar kazaninin endüstriye eklemlenmesi,ilk buhar kazanli gemi,ilk lokomotif "sanayi devrimi"ne yol açmisti!
Görece geri Rusya topraginda ‘elektrifikasyon’ Sovyet yonetim tarzi ile birlesince komünizmi yaratacak bir teknik alt yapi ogesi olarak yuceltilmisti!
21.yuzyila ait "iletisim ve imparatorluk" toplumu bakimindan simdi butun bunlar ne muazzam anlamsiz degerlerler halini almistir!
Biz,yargilarimizin sekillenecegi arastirma alani olarak,gidilebilen en eski biçimiyle eski toplumun ülesim iliskilerini temel aliyoruz.Henüz üretim tanimayan eski toplum toplayicilik,avcilik ve yamyamlik döneminde de ülesim kurallarina sahipti. Eski yazili yasalarin incelenmesi bu bakimdan eski ülesim iliskilerinin anlasilmasini saglayacak bir çalismadir.
Sümerolog Kadriye Yalvaç ve Mebrure Tosun'un Hammurabi Kanunlarina iliskin olusturduklari yapisal iskelet,eski toplumun bir bakima gerçek iskeletiydi ayni zamanda.Onlar,baslangicinda bir 'prologue' (Önsöz) ve sonunda da bir 'epilogue' (Sonsöz) bulunan,toplam 282 maddeden olusan Hammurabi Kanunlarini, içerikleri bakimindan,asagidaki bölümlere ayirmislardi:
Adaletin yerine getirilmesine karsi islenen suçlar :
§ 1-2 Yalan suçlamalar
§ 3-4 Yalanci sahitlik
§ 5 Hükmün degistirilmesi
Mülke karsi islenen suçlar :
§ 6-13 Hirsizlik, ve yataklik
§ 14 Çocuk kaçirma
§ 15-20 Kaçak kölelere yataklik
§ 21-4 Meskene taarruz, hirsizlik
§ 5 Yanmakta olan bir evi yagma
Arazi ve Ev :
§ 26-41 Timar ve zeamet hakkinda
§ 4,2-8 Çiftçilerin görevleri
§ 49-52 Çiftçilerin borçlari
§ 53-6 Sulama ile ilgili suçlar
§ 57-8 Hayvanlarin meydana getirecegi zararlarin sorumlulugu
§ 59 Agaç kesmek
§ 60-A Hurmaliklarin bakimi
§ B-K10 Ev ile ilgili suçlar.
Ticaret, alis veris :
§ L-T 10 Tüccardan borç alma
§ V-IO7 Büyük tüccarlar namina is yapan küçük mümessiller, ve bunlarin karsilikli hukuku.
§ 108-11 Meyhanecilik
§ 112- Nakliye suçlari
§ 113-19 Haciz ve borç için insanlarin rehin edilmesi
§ 120-6 Emanet veya deposito
Evlilik, aile ve mülkiyet :
§ 127 Bir bas rahibeye veya evli bir kadina iftira
§ 128 Evli bir kadinin tarifi
§ 129-132 Zina
§ 133-6 Kocanin yoklugunda tekrar evlenme
§ 137-43 Bosanma
§ 144-9 Köle kizlarla cinsi iliski
§ 148-9 Hasta zevcenin bakimi
§ 150 Kocadan zevceye hediyeler
§ 151-2 Eslerin, borç islerinde birbirlerine yükümlülükleri
§ 153 Kocayi öldürme
§ 154-8 Yakin akraba arasinda gayri mesru iliskiler
§ 159-61 Tamamlanmamis evlilik
§ 162-4 Zevcenin ölümünden sonra evlenme hediyelerinin miras
yolu ile geçisi -intikali
§ 165 Babanin ogula hayatta iken mal bagislamasi
§ 166-7 Erkek evlatlar arasinda veraset meselesi
§ 168-9 Erkek evladin mirastan mahrum edilmesi
§ 170 Evlatlik edinme
§ l7l-4 Dul kadinin mülkü
§ 175-6 Hür kadinlarin kölelerle evliligi
§ 1 77 Dul bir kadinin tekrar evlenmesI
§178-84 Din kadinlari
§185-194 Evlat edinme ve süt analik
Taarruz ve Kisas (Ceza hukuku hakkinda)
§ 195 Babaya taarruz
§ 196-208 Erkeklere taarruz
§ 209-14 Çocuk düsürtme
Meslek adamlarina ait suçlar :
§ 215-23 Cerrah
§ 224-5 Baytar
§ 226- 7 Berber veya kölelik damgasini vuran kimse
§ 228-33 Usta-mimar
§ 234-40 Gemici ustasi ve gemici
Tarim :
§ 241-52 Öküzler (hacizleri, kiralanmalasi, zararlari v.s.)
§ 253-6 Hayvan bakicisinin yem suistimali
§ 257-8 Öküz çobaninin kirasi
§ 259-60 Tarim aletlerinin suistimal
§ 261- Çoban kiralanmasi
§ 262- 7 Çobanlarin görevlerI
§ 268- 72 Hayvan ve araba kIralanmasi
§ 273 Mevsim Isçilerinin kirasi
ücretler ve tarifer :
§ 274 San'atkarlarm ücret tarifleri
§ 275- 7 Gemi kiralari
Esirler , köleler :
§278-9 Esir satisi sözlesmeleri
§280-2 Memleket disinda köle satisi"
Yasalar,toplumsal sürecin görece hizli yipranan birey-toplumbirim ve birey ile bir öteki birey arasinda süren iliskilerin,herhangi bir anda belirlenmis biçimidir.Bu iliskilerin hukuki düzenleyicisi olan yasalarin anlatim dili,bu bakimdan toplumsal kullanim dilinin genellikle gerisinde kalir. Toplumsal gelismeyi geriden yasli adimlariyla takip eden Kanunlarin dilinin uzmanlik gerektiren agdali yapisi onun kavramlarinin dogru yorumlanmasi gibi ciddi bir sorun yaratmaktadir.Eski yasa tabletlerinin çozumlenmesi ve kavramlarinin gunumuz degerleri ile tercumesinde bir dizi onemli sorunun bulundugu gozden hiç uzak tutulmamalidir.Bununla birlikte,simdi birbirinden ayrilmis olan dini hiyerarsi ve modern hukukun ortak kavram ve biçimsel kurumlara sahip olusu,eski dinlerin ayni zamanda eski hukuk olarak var olmasinin gostergelerinden biridir.Adliye merdivenlerine atilan adim,hukukcularin giysi ve kursuleriyle de,derhal eski topluma uzanir.
Modern dünyanin devralip sürdürdügü, dili ve çerçevesiyle, kanun düzeneginin ilk yazili biçimlerinin yaraticilari ,elimizdeki Tablet çözümlemelerine göre,yine Sümer-Sami toplumlari olmustur.Bu tabletler, bir yandan modern kanun yaziciliginin devraldigi biçimsel form mirasinin izlenmesini olanakli kilalar.Ote yandan da,kanunlar,toplumbirim ile aidi birey arasi hak ve ödev iliskilerinin tayin edici maddi bir bölümünün kayit altina alinmasi demek oldugu için, çözümlenmis Sümer ve Babil kanun metinleri,kendi kanunyapicilarinin agzindan eski toplumbirim iç ayrismasini,bireyin andaki hak ve yükümlülüklerini tanimlarlar.
Yasa koyucu,yasa koyma gerekçesi olan gerçek çelismelerin adini anmak zorunda oldugundan,tarihsel gelisme süreci içinde verili insan toplulugunun bütünlük ve parçalanisini yasalar kadar gerçekci anlatan çok az metin bulunabilir. Bu kanunlar,aidi olduklari toplumlarin en canli görüntüleri sunarlar.
Günümüzden 4350 yil kadar önce yazilmis ve elimize ulasip çözümlenebilmis ilk yazili yasa tableti olma özelligini koruyan Urukagina yasalaridir.Urukagina'nin 4350 yil önce ugrastigi topluluk gerçek sorunlarini , verili topluluk iç ayrismasini ve Urukagina'nin bunlara getirdigi degisiklikleri,daha dogrusu eskiden var olana geri dönerken karsilastigi yeni yapilanmanin görüntülerini yasa-koyucunun duygulariyla ve o toplumda yasayan kisi gibi incelemek,birey ile toplum birim arasinda daima varolmus çelisme kaynaklarinin anlasilabilmesi yönünden de deger tasir.
Burada yer alan 7 kanun metni sümerolog sayin Kadriye Yalvaç ve sayin Mebrure Tosun tarafindan hazirlanmistir.Simdilik,eksik ve yanlis yorumlariyla birlikte,genel fikir verici olduklari için,sunuyoruz.
1) URUKAGINA YASALARI
| 26) pi-lul-da 27) u-bi-ta 28) e-me-am 29) U Nin.gir-su . 30 ) ur-sag En.lil-la-ke | 26) Töre 27) o zamanlarda 28) vardi. 30) Enlil'in kahramani 29) Ningirsu |
| 1) uru-ka-gi-na-ra 2) nam-Iugal 3) Lagasa.ki 4) e-na-sum-ma-a 5) sa(g) -Iu 3600 x 10-ta 6) su-ni e-ma-ta-dib-ba-a 7) nam-tar-ra 8) u-bi-ta | 1) Urukagina'ya 2-3) Lagas'in kiralligini 4) verdigi zaman, 5) (Ningirsu) 36.000 (?) kisinin içinden 6) elinden çekip çikardigi zaman, 7-8) eski günlerin kesin hükümlerini |
| 9 ) e-se-gar 10) inim Iugal-ni 11) d.Nin-gir-su-ke 12) e-na-dug-ga 13) ba-tus 14) ma-ta 15) lu-ma-lah 16) e-ta-sub 17) ansu-ta 18) udu-ta 19) u-du-bi 20) e-ta-sub 21 ) u-sar-u-mu-ta 22) essad 23) e-ta-sub 24 ) se-gub-ba 25) sutug-gi-ne-ta 26) ka-gur 27) e-ta-sub 28) mas udu-babbar-ka 29) mas sila-gab-ka-ka 30) kug-a ga-ga-da 31) maskim-bi | 9) koydugu zaman 10-12) Kirali Ningirsu'nun ona söyledigi sözler 13-14) memlekette yerlesti. 15) O gemi adamini 16) oradan (gemiden) atti 17) eseklerden 18) koyunlardan 19-20) çobani atti (ayirdi). 21) Dalyanlardan ( ?) 22) balikçi gözcülerini 23) atti. 24) bugdayin basinda durani (bekçisini) 25) sepetlerden 26) (ve) ambarlarin agzindan 27) uzaklastirdi. 28) Besili beyaz koyunlari 29) besili gögüslü, karinli ( ?) kuzulari 30) paraya koydugu ( çevirdigi sattigi) için 31)çavusu |
| Kol IX | Kol. IX |
| 1) e-ta-sub 2) il sangu-sangu-ne 3) e-gal-se 4) mu-il-a 5) maskim-bi 6) e-ta-sub 7) e-ensi-ka 8) gan-ensi-ka-ka 9) d.Nin-gir-su 10) lugal-ba 11) i-gub 12) e-e-mi 13) gan-e-mi-ka 14) d.ba-ba 15) nin-ba 16) i-gub 17) e-nam-dumu 18) gan nam-dumu-ka 19) d.sul-sag-ga-na 20) Iugal-ba 21) i-gub 22) ki-sur-ra 23) d.Nin-gir-su-ka-ta 24) a-ab-se 25) maskim Iu-nu-e | 1) oradan uzaklastirdi. 2) Rahiplerin vergisini 3) saraya 4) tasiyan 5) görevliyi 6) oradan uzaklastirdi. 9) Tanri Ningirsu 'yu 7) Ensi'nin evlerinde 8) ensi'nin sulak tarlalarinda 10) kiral 11) yapti. 12) kadin evinde 13) kadin tarlasinda 14) tanriça Baba'yi 15 ) tanrisi yapti. 17) çocuklara mahsus evde 18) çocuklara mahsus tarlada , 19) Sulsaggana'yi , 20-21) kiral yapti 22) Ningirsu'nun (hakimiyet) hudutlarindan 23) denize kadar 24-25) görevli, hiç kimseye bir sey söyleyemiyordu(artik). |
Mezara (gömülen) götürülen adamin (tayini)
3 desti bira,80 (somun ?) ekmek,1 yatak
bir çift bas koyacak (= yastik) dir .
....... tasidi(götürdü)
3 /30 arpa Ludimme (getirdi)götürdü ,Enki'nin sazligina.
Yatan kimsenin (ölünün)
birasi 4 destidir,
ekmegi 240 (somundur).
1/5 arpa
uh-mus getirecek(götürecek)
3 /30 arpa
Ludimme getirecek(götürecek).
Sag-la-sal cinsi bir ekmek
bir ölçü sultani yag ( en iyi yag)
rahibe Nin-dingir (tayin olarak)
getirecek(götürecek).
420 (somun ?) ekmek ayakta duranin,
40 (somun ?) sicak ekmek
kapida (?) duranin ekmegidir.
10 sicak ekmek
sofralik(sofraya konacak) ekmekdir.
5 somun ayakta duranin
2 hubur (ölçü) ile 1 büyük desti bira
Girsu'nun kalu rahipleri içindir.
490 (somun) ekmek
2 hubur (ölçü), bir büyük desti
Lagas'in kalu rahipleri içindir.
406 (somun ?) ekmek
1 hubur ölçü ve bir desti bira
kalu rahiplerinindir.
250 ekmek
1 hubur ölçü bira zanaatkarlarindir.
18 ekmek
1 hubur ölçü bira
Nanse sehrinin
.....lerinindir.
Körlerin.....
....duran
ayakta durma ekmegi bir tanedir.
5 ekmek gece için,1 ekmek gündüz için
6 kara ekmek gece ve gündüz için,
60 ekmek,1 hubur ölçü bira,3/30 (ölçü) arpa zanaatkarlarindir.
.............
.........ortadan kaldirdi( ?)
Artiklarini,
el açmalarini (dilenmelerini) ortadan kaldirdi.
Rahip
fakirin (?) bahçesine (artik) girmedi .
Kralin altinda (maiyetinde) bulunan birinin
iyi bir esegi dogarsa,onun amiri ona "satin alayim"
derse ,satin almak üzere iken,
gönlüme hos görünen (gönlümün istedigi) gümüsü ,
tart derse (satin alacagi) gün satmayacagim derse,
onun amiri, cani istedigi gibi ona vurmasin (zorlamasin).
Bir büyük adamin evi kiralin altinda olan bir adamin evi ile bitisikse, o büyük adam onu satin alayim derse
Vaktaki (büyük adam) onu satin alayim gönlümün istedigi kadar para tart, benim evimin degeri kadar arpa (ver)
derse,satmadigi zaman büyük adam (amir)
kiralin altindakini (küçük adami)
zorlamiyacaktir ( diye Urukagina emretti) dedi.
Ödemedikleri borçtan dolayi
hapis olan Lagas'lilari (borçlu olduklari) arpadan,
hirsizliktan,öldürmeden dolayi hapis olan Lagas'lilari
memnun etti (ve) yikadi ( affetti).Özgürlüklerini koydu (verdi).
Yetim ve dulu kuvvetli adam ezmesin diye
Ningirsu ile Urukagina bir sözlesme yaptilar .
Bu sene içinde (Urukagina)
Ningirsu'ya ait olan küçük Girsu kanalini
tanri Ningirsu için kazdi.
Onun eski adini
''Nippur'un disinda da kuvvetli olan Ningirsu kanali''
« I. d.Nin-gir-su-nibru-ki-ta-ner-gal »
(olarak) koydu:Urukagina ona ad verdi.
Nanse'ye giden kanala onu bagladi,temiz kanal,
kalbi parlak olan Nanse'ye berrak su getirsin.
2 ) UR-NAMMU YASALARI
... memlekete
... aylik olarak
90 Gur 70 arpa
30 koyun
30 Sila en iyi yag (sultani yag)
muntazam bir takdime olarak
ona tayin edilmistir .
Vaktaki tanri Anu
ve tanri Enlil
Ur kralligini,
Tanri Nanna'ya verdiklerinde (d.Anu ve d.Enlil Ur kiralligini d.Nanna'ya verdikleri zaman) ,
o zaman, Ur-Nammu
d.Ninsun 'un
dogurdugu evlat,
onu doguran
sevgili anasina
onun adaleti (ve)
dogrulugu için
...
yedi ..
.versin
Lagas ensi'si Nam-hani'yi öldürdü.
Tanri Nanna'nin Magan gemisini hudutta sehir kirali Nanna 'nin yardimiyle geri döndürdü.
Ur'da (böylece) parladi.
Vaktaki (o zamanlar) seçme tarlalar vardi, ticaret nakliyesini (yapan) büyük gemiciler vardi, sigir , koyun esek ve diger hayvanlarin
(çobanlari) vardi.
...
Vaktaki Ur-Nammu
kuvvetli adam
Ur krali [ (lugal-uri )ki ]
Sumer ve Akkad krali(Lugal - ki-en-gi ki-uri)
Nanna'nin kolu ile (yardimi ile, destegi ile)
sehrin kirali
tanri Utu'nun
degismez sözüyle
memlekette adaleti
tesis etti.
Düsmanlik
ve kötülügü
silahla döndürdü (uzaklastirdi).
Vaktaki
Umma
Marad
(ve) kazallu'da
sehrin kirali
Nanna'nin yardimiyla
yapti.
Bakiri
odunu
..
yedileri tespit etti.
1 sila bronzu tespit etti (ayarladi).
1 mana'yi tespit etti.
1 seqel gümüs ve tasi 1 manaya göre tespit etti.
Vaktaki
Dicle sahilleri,(gu-i idigna)(Tigre)
Firat sahilleri (gu buranun-na)(eufrate)
kiral... bir sandanakku sahibi etti.
Öksüz, zengine teslim edilmedi.
Dul kadin, kuvvetli adama, teslim edilmedi.
1 seqel'lik adam,1 mana'lik adama teslim edilmedi.
§ 1 -Eger....
§ 5 -Eger , bir adam,bir adamin bakire kölesinin (bikrini)
düsmanca bozarsa ,o adam 5 sekel gümüs tartacaktir (ödeyecektir).
§ 6 -Eger bir adam esini (kiz olarak aldigi) bosarsa 1 mana gümüs tartacaktir .
§ 7 -Eger dul olarak aldigi kadini bosarsa 1/2 mana gümüs ödeyecektir.
§ 8 -Eger bir sözlesme tableti yoksa(dulla) beraber (kucaginda) yatan adam para ödemiyecektir
§ 10 -Eger bir adam, bir adami büyücülükle (itham ederse)nehir tanrisina (onun adaletine) götürülür (nehre atilir). Eger nehir tanrisi temize çikarirsa götüren (itham eden) 3 sekel gümüs tartacaktir
§ 11- Eger bir adam, bir adamin esini zina ile (kucakta yatmakla) itham ederse, nehire gidiste temize çikarsa onu itham eden adam 1/3 mana gümüs tartacaktir.
§ 12 - Eger damat adayi (gelini takib eden) kayin pederinin evine girerse kayin peder, [onun esini] sonradan baska bir adama verirse, getirdigi hediyelerin iki katini (kayin peder) tartacaktir (ödeyecektir).
§ 14 -Eger bir köle kadin sehrinin hududunu asarsa bir adam onu (geri) çevirirse, kölenin sahibi onu geri getiren adama .(x) sekel gümüs tartacaktir.
§ 15 -Eger bir adam, silah ile kendi ayarinda birinin ayagini kirarsa, 10 sekel gümüs tartacaktir.
§ 16 -Eger bir adam, bir adama silahiyla vurarak kemigini kirarsa 1 mana gümüs tartacaktir .
§ 17 -Eger bir adam, bir adamin [(bakir bir biçakla( ?)] burnunu keserse 2/3 mana gümüs tartacaktir.
§ 18-21 (kirik.)
| § 22 - 45) tukum-bi 46) geme-lu nin-a-ni-gin 47) dim-ma-ar 48) as i-ni-dun 49) 1 sila-mun-am 50) ka-ka-ni 51 ) i-sub-{T AG)-be | § 22- Eger bir kimsenin kadin kölesi, (evin) hanimi gibi davranirsa, küfrederse (evin hanimina veya beyine) 1 ölçü tuzla ( evin hanimi veya beyi) onun agzini yakacaktir . |
| § 23 - 52} tukum-bi 53) geme-lu nin-a-ni-gin 54) din-ma-ar 55) in-ni-ra | § 23 - Eger bir kimsenin kadin kölesi (evin) hanimi gibi davranirsa ona (evin hanimiveya beyi) vurursa |
| § 25 - 34) tukum-bi 35) lu lu-ki-inim-ma-se 36) ib-ta-e 37) lu im-zuh 38) ba-an-ku 39) 15-gin-kubabbar-am 40) i-la-e | § 25 - Eger bir adam sahitlige çikarsa (onun) bir hirsiz oldugu tespit edilirse 15 sekel gümüs tartacaktir |
| § 26 - 41) tukum-bi 42) iu lu-ki-inim-ma-se 43) ib-ta-e 44) nam-erim-ta e-gur 45) nig-di-ba en-na-gal-la 46) ib-su-su | § 26 - Eger bir adam sahitlige çikarsa (sonra) yeminden dönerse (kaçarsa) mahkemede söz konusu olan sey neyse onu ödeyecektir |
| § 27 - 47) tukum-bi 48) a-sa-gan-lu 49) nig-a-gar-se 50) lu i-ag 51) ba-an-uru 52) di bi-dun 53) gu in-ni-[s]ub 54) lu-bi 1) a-ni ib-ta-an-en-de | § 27 - Eger bir adamin ekime hazir tarlasini bir (baska) adam tarla olarak isler (ve) ekerse dava edildiginde (mütecaviz) bunu dikkate almazsa o adam masraflari ödeyecektir. |
| § 28 - 2) tukum-bi 3) a-sa-gan-lu 4) lu a-da ? bi-ra 5) a-sa-1-iku 6) 3-se-gur 7) i-ag-ga | § 28 - 2) Eger bir adamin ekime hazir tarlasini bir (baska) adam su altinda birakirsa 1 iku'luk tarla için 3 gur arpa ölçecektir. |
§ 29 -Eger bir adam ekime hazir tarlasini, ekmek için
bir adama verirse ( o adam) onu ekmezse, ise yaramaz (?mera) tarla haline getirirse tarlanin her-iku'su için 3 gur arpa ölçecektir
§ 30-35 (kirik)
§ 36- Eger kölesi yoksa (karsiligi) 10 sekel gümüstür, ona ödesin, eger gümüsü yoksa baska bir seyle ödemiyecektir.
3 )ANNA ITTISU YASALARI
| [(sümerce) 23- tukum-bi dumu-ad-da-na-ra ad-da-mu nu-me-a ba-an-na-an-dug dubbin mi-ni-in-AG-a gar-ra-as mi-ni-in-du-e u ku-babbar.GA.as mi-ni-in-sum | (Akkadca) 23-sum-ma ma-ru a-na a-[bi-su] ul a-bi a(t-ta] iq-ta(b ]i u-g(al-Ia]-ab-su ab-bu- ( ut ]-tum i-sa-ak-kan-su u a-na kaspi i-nam-din-su ] |
23) Eger bir evlat, babasina babam degilsin derse, onu (babasi) tiras edecek ve ona kölelik damgasi vuracak, gümüs karsiligi onu verecektir (satacaktir).
29) Eger, bir evlat, anasina, sen benim anam degilsin derse, yari
kafasini tiras edecekler, onu sehrin etrafinda dolastiracaklar
ve evden kovacaklardir.
34) Eger bir baba, evladina sen benim evladim degilsin derse, evi
ve duvari kaybedecektir (evden ve evin çevresinden mahrum olacaktir.)*
40) Eger ana evladina, sen benim evladim degilsin derse, evi ve esyayi kaybedecektir (evden ve esyadan mahrum olacaktir.)
1) Eger bir kadin, kocasindan nefret edip, sen benim kocam degiIsin derse, onu (kadini) nehre atacaklardir.
8) Eger koca karisina, sen benim karim degilsin derse gümüsten 1 /2 mana tartacaktir .
13) Eger bir adam, bir isçi (köle) kiralarsa, (o) ölür (veya) kaybolur (veya) kaçarsa, isi terkederse veya hastalanirsa, bir günlük emegi karsiligi bir BAN arpa sayacaktir (verecektir).
(Asur Nüshasi:)
llI-
1) Eger gümüs tartamazsa, gündelik olarak ona arpa tartacaktir.
4) Eger arpa tartamazsa (tartacak arpasi yoksa) her GUR arpaya faiz (olarak) 10 BAN arpa ilave edecektir.
8) Eger gümüs tartamazsa, arpa da yoksa, gelecek yilda arpa ve
faizi sayacaktir.
12) Eger gümüs varsa, 1 mana 12 sekel gümüsü faiz olarak ilave edecektir.
15) Eger gümüs tartamazsa, 1 sekel gümüs için 1 GUR arpa ölçecektir.
4- LIPIT- ISTAR YASALARI
1 Ne zaman ki büyük Anum
1 Anum u-an-gal
2 Tanrilarin atasi
2 a-a-dingir-ri-ne-ke
3 Enlil / En-lil
3 Enlil / En-lil
4 Memleketlerin kirali
4 Lugal-kur-kur-ra-ke
5 Kesin hükümleri yapan
5 En-nam-tar-ri-de
6 Nin-in-sina'ya
6 Nin-in-si-na
7 Anum'un
7 Dumu-sag-an-na-ra
11 Parlak basina dogru
11 Sag-ki-zalag-ga-ni-se
12 ...ona verdi
12 ... Mu-un-si-in
13 Isin sehrini
13 i-si-in-ki
14-15 Etrafi toprak duvarla çevrili
14-15 In-dub-ba an-ni-gar-ra-na
16 kiralligi
16 Nam-lugal
16 Iyi saltanat yillarini(nin)
16 Bal-sag-ga
17 kiralligini
17 Nam-lugal
18 Sümer ve akad'i
18 Ki-en-gi ki-uri
19 Ona verdikleri zaman
19 Im-ma-na-si-mu-us-a
20 Lipit Istar
20 li-pi-it-is-tar
21 Akilli çoban
21 u-ba
23Tanri nunamnir tarafindan
23 Nu-nam-nir-ra
24 Adi seçildigi(tayin edildigi) zaman
24 Mu-pad-da
25-26 Memlekete adaleti koymak için
25-26 Nig-si-sa kalam-ma-ga-ga-de
27-28 Agizdan sikayeti yok etmek için
27-28 i.an.utu
29 Kötülüge karsi koymak icin
29 Ka-ta ku-lam-e-de
30-31 Sümer ve Akkadlari hosnut kilmak için
30-31 Gis-tukul gi-gi-de ki-en-gi ki-uri
32 Huzur getirmek için
32 Kus-ba du-ge-de
33-34 Anu ,Enlil
33-34 An-ne en-lil-le
35 Memleketin kiralligina
35 Nam-nun-kalam-ma-se
36 Lipit Istar'i
36 li-pi-it-is-tar
37 Tayin ettiklerinde
37 Mu-un-pad-de-es-a-ba
38-39 O zaman(ben) Lipit Istar
38-39 u-ba li-pi-it-is-tar
40-41 Nippur'un agirbasli çobani
40-41 Sipad-buru-na nibru-ki
42-43 Ur'un sadik çiftçisi
42-43 En-gar-zi uri-ki-ma
44 Eridu'yu terketmeyen
44 Mus-nu-tum-mu eridu-ki-ga
45-46 Uruk'un uygun beyi
45-46 En-me-te ur-u-kiga
47 Isin kirali
47 Lugal-i-si-in-ki-na
48 Sümer ve Akkad kirali
48 Lugal-ki-en-gi ki-uri
49-50 Innanna'nin kalbine uygun(olan) ben
49-50 Sa-gi-u-a Inanna-ka me-en
51-52 Enlil'in sözüne uygun olarak
51-52 Inim-en-lil-la-ta
53-54 Sümer ,Akkad'da adaleti
53-54 Nig-si-sa ki-en-gi ki-uri
55 Tesis ettim(koydum)
55 Ba-ni-in-gar-ra-as
Kolon II
1 O zaman
1 u-bi-a
2-3 Nippur kiz-erkek varislerinin (varis-ibila)
2-3 Ibila dumu-sal nibru-ki
4-5 Ur'un kiz-erkek varislerinin
4-5 Ibilla dumu-sal uri-ki-ma
6-7 Isin'in kiz-erkek varislerinin
6-7 Ibila dumu-sal i-si-in-ki-na
8-9 Sümer,akkad kiz-erkek varislerinin
8-9 Ibila dumu-sal ki-en-gi ki-uri
13-15 Özgürlüklerini,esitliklerini temin ettim.
17-18 Babanin evladini desteklemesini
19-21 Evladin babasini desteklemesini
22 Babanin çocuklariyla birlikte olmasini
23 Çocugun babasiyla olmasini
24 (gercekten) temin edenim.
25 Baba evinde
26 Kardesler evinde
27 Onun yapilmasi icin
28 ...... yaptim (dua ettim ?)
29 Ben Lipit-istar
30 Enlil'in oglu
31 Baba evine
32 Kardesler evine
33 (70'leri getirdim )
34 Bekar evine
35 ... 10 ay için getirdim.
Kolon VII
1 Valinin oglu
2 Saray memurunun oglu
3 Müfettisin oglu
*Eger bir adam,bir adama agac dikmek için islenmemis toprak verirse,o,islenmemis topragi meyva bahçesi haline getirmeyi tamamlamazsa,ihmal ettigi kisim kadar hisseyi,tarla Lugal'ina (lugal burada artik sahip anlaminda da kullanilacak kadar gevsemistir-çn) hisse fazlasi olarak verecektir.
*Eger bir adam ,bir adamin bahçesine girerse,hirsizlikla yakalanirsa 10 sekel gümüs tartacaktir.
*Eger bir adam, bir adamin bahçesinden agac keserse ½ mana gümüs tartacaktir.
§ 11 -Eger, bir adamin evine bitisik olan, bir baska adamin ekilmemis tarlasi ihmal edilirse ve evin sahibi ekilmemis tarlanin sahibine senin tarlan ihmal edilmistir, benim evime bir adam hirsizlik için girebilir , evini saglamlastir derse ,bu sözleri dogrulandiginda tarlanin sahibi evin sahibi(nin) yok olan esyalarini ona ödeyecektir.
§ 12 - Eger bir adamin erkek veya kadin kölesi sehrin içine kaçarsa, baska bir adamin evinde bir ay kadar oturursa, (bu) ispat edilirse, köleye karsilik köle verilecektir.
§ 13 -Eger kölesi yoksa 15 sekel gümüs tartacaktir .
§ 14 -Eger bir adamin kölesi efendisine köleligini ödediyse, efendisine köleligini iki misli (ödedigi) dogrulanirsa o köle serbest birakilacaktir .
§ 15 - Eger miqtum kiral hediyesi ise o alinmayacaktir .
§ 16 -Eger bir miqtum ,kendi istegi ile bir adama giderse o adam onu alakoymayacaktir, gönlünün istedigi yere gidebilir .
§ 17 - Eger bir adam, bir adami kuvveti (yetkisi) olmaksizin (o adamin) bilmedigi bir mesele için onu baglarsa o adam (o is için) zorlanmiyacaktir.Onu bagladigi meselenin cezasini (birinci adam) çekecektir.
§ 18 -Eger bir evin sahibi , veya sahibesi evin vergisini vermezse ve bir yabanci adam onu verirse,üç sene için (sahibini) ordan çikaramayacaklar,evin vergisini veren adam evi üzerine alacak evin sahibi (ise) sikayette bulunmayacaktir.Eger ev sahibi.
§ 21-..(kadina) hediye edilen baba evinin hediyesini varis oldugu için (koca) alacaktir.
§ 22- Eger baba hayatta ise ister yüksek siniftan bir rahibe, ister din sinifindan diger bir rahibe olsun, kizi varis gibi kendi evinde oturacaktir.Eger hayatta olan babasinin evinde kiz evlat .. eger evlendigi sonraki es ona cocuk dogurursa (kadinin) babasinin evinden getirdigi baslik cocuklarina,önceki esin cocugunu ve sonraki esin cocugu ise (yalniz) babalarinin malini esit olarak aralarinda bölüseceklerdir.
§ 25- Eger bir adam bir kadin alirsa (evlenirse) (kadin) ona cocuk dogurursa,cocuklari hayatta ise,ayrica bir cariye efendisine cocuk dogurursa,baba,cariye ve cocuklarina özgürlüklerini verirse, cariyenin çocuklari efendisinin çocuklari ile evi bölüsmeyeceklerdir.
§ 26- Eger ilk karisi ölürse, karisindan sonra cariyesini kariliga alirsa, ilk karisinin çocuklari onun varisleridir.Cariyenin efendisine dogurdugu çocuklar(karisindan dogan ) çocuk gibidir,evde yetiseceklerdir.
§ 27- Eger bir adamin karisi ona ona çocuk dogurmazsa, bir sokak kadini (fahise) ona cocuk dogurursa, bu sokak kadini için arpa tayinini,yag tayinini ve onun elbise tayinini ona temin edecektir.Sokak kadinin ona dogurdugu cocuklar onun varisleridir.Fakat karisi yasadikça , sokak kadini ilk karisi ile birlikte evde oturmayacaktir . (*miqtum: Borç yüzünden kölelige giren bir kimse)
§ 28 - Eger bir adam ilk karisindan yüzünü çevirdiyse .. (kadin) evden çikmadiysa, kiymetli es olarak evlendigi karisi ikinci karidir ,ilk karisina bakacaktir.
§ 29 - Eger damat kayin pederinin evine girer,damatlik hediyesi yaparsa, sonra (evden) onu kovarlarsa ve esini düsmanina verirlerse götürdügü damatlik (nisanlilik) hediyesini ona (geri) verecekler, esini düsmani alamiyacaktir.
§ 30 - Eger karisi olan genç bir erkek, bir sokak kadinini alirsa, sokak kadinina dönmemesini hakimler emrederlerse, ondan sonra ilk karisini bosarsa, para... bosanma verecektir.
§ 31 - (dört satir kadar eksik) ... ona verirse babanin ölümünden sonra varisler baba evini bölüseceklerdir. (fakat) evin hissesini bölüsmeyecekler, babalarinin sözünü suda kaynatmayacaklardir (itaatsizlik etmeyeceklerdir).
§ 32 - Eger baba hayatta iken,büyük kardese (büyük oglu için) damatlik hediyesini (bir kenara) koyduysa (ve) hayatta olan babanin önünde (zamaninda) büyük kardes kari alirsa ( evlenirse ) babanin (ölümünden) sonra varis.... (17 satir eksik)
§ 33 -..evin bölüsülmedigi (eger) dogrulanirsa 10 sekel gümüs tartacaktir.
§ 34 - Eger bir adam bir öküz kiralarsa, sirtini (boyunduruktan dolayi) zedelerse fiatinin üç katini tartacaktir.
§ 35 - Eger . bir adam öküz kiralarsa, (onun) gözüne zarar verirse fiatinin yarisi kadar tartacaktir. § 36 - Eger bir adam öküz kiralarsa, boynuzunu kirarsa fiatinin 1/4 nü ödeyecektir.
§ 27 -Eger bir adam öküz kiralarsa kuyrugunu zedelerse fiyatinin ¼ nü ödeyecektir.
Epilogue /Sonsöz
(Bastan 1-5 e kadar kirik)
Sümer ve Akkad'da tanri Utu'nun dogru sözlerine (ona uygun olarak) gerçek adalete bagli olunsun.
Enlil'in agzindan çikan (sözlere uyarak) Ben Enlil'in oglu Lipit- Istar , düsmanlik ve isyani geri döndürdüm (ortadan kaldirdim), aglama, sikayet ve feryatlari yasak hale soktum.
Gerçek ve dogrulugu tecelli ettirdim.Sümer ve Akkad'lilarin bedenini hos ettim.
(19 satir kadar eksik)
Sümer ve Akkad'in zenginligini sagladigim zaman bu steli buraya diktim.
Kötü bir is (bununla ilgili olarak) yapmayacak olan kimseye, benim eserime zarar vermeyecek olana, kitabeyi tahrib edip kendi adini oraya yazmayacak olana uzun günlerin hayati ve nefesi basina olsun(hediye edilsin). Mabette göge dogru boynu yükselsin.
Enlil'in parlak basi gökten ona dönsün.
Ona kötülük yapan kimse ,eserime zarar veren kimse, bu nesnenin bulundugu eve giren kimse ,onun dikili bulundugu kaideyi degistiren kimse, onun yazitini bozan (ve) kendi [adini ] yazan kimse (veya) bu lanetten dolayi kendi yerine baskasini korsa, o adam (ister) olsun (ister) olsun (7 satir kirik) ...ondan alsin.
Bolluk efendileri olan tanri Asnan ve Sumugan..ondan olsunlar. (satirlar eksik) ...yok etsin. Yerin ve gögün hakimi olan tanri Utu ... büyük ...alsin.
(kirik) memleketinin temeli saglam olsun. kirali herkim olursa olsun Ninurta kuvvetli kahraman Enlil'in oglu ......
5) ESNUNNA YASALARI
(Öngiris)
..........21gün
..........Bilalama
..........Esnunna kiralligi
..........heykel,babasinin evine dogru
..........Supur-Samas
..........Dicle nehri
... güçlü silahin yerlestirildigi. 1. gün
§-1) 1 kur arpa 1 sekel gümüse
3 qa bas-yagi (iyi yag) 1 sekel gümüse
1 sut 2 qa bitki-yagi 1 sekel gümüse
1 sut 5 qa domuz yagi 1 sekel gümüse
4 sat katran 1 sekel gümüse
6 mana yün 1 sekel gümüse
2 kur tuz 1 sekel gümüse 1 kur (x x) 1 sekel gümüse
3 mana bakir 1 sekel gümüse
2 mana aritilmis bakir 1 sekel gümüse (=esittir)
§-2) 1 qa bitki yagi- iskarta (olan) 5 sat arpaya
1 qa domuz yagi-iskarta- 2 sat 5 qa arpaya
1 qa katran-iskarta- 8 qa arpaya (esittir)
§-3) 1 yük arabasi, emegi (kirasi) öküzleri ve sürücüsü ile (birlikte) 1 massiktum 4 sat arpaya. Eger gümüs (ödenecekse) emegi 1/3 sekeldir. Onu bütün gün sürecektir (sürebilecektir)
§-4) 1 geminin kirasi 2 qa'si 1 kur'dan ve gemicinin kirasi 1 sat 1 qa'dir. Bütün gün sevkedecektir (kullanacaktir)
§-5) Eger gemici ihmal ederse ve gemiyi batirirsa, bütün batirdiklarini ödeyecektir.
§-6) Eger bunalim içinde ( ?) olan bir adam onun olmayan (kendine ait olmayan) bir gemiyi zaptederse 10 sekel gümüs ödeyecektir
§-7) Harmancinin emegi 2 sat arpa, eger gümüs (ödeyecekse), emegi 12 uttetu (dane) dir. (12 dane agirligi gümüstür)
§-8) 1 sutum arpa, savurucunun emegi(dir)
§-9) (Eger) bir adam 1 sekel gümüsü harman yapmak için bir kiralik adama (isçiye) verir ve o adam onun emrinde çalismazsa ve harmani her yerde ( ?) harmanlamazsa 10 sekel gümüs ödeyecektir. 1 sutum 5 qa, emegi karsiligi alacak (isten) çikacaktir. Arpa, yag, kumas tayinini geri verecektir .
§-10) 1 sutum arpa, esegin emegi, 1 sutum arpa, sürücüsünün emegi, bütün gün onu süreccktir (kullanacaktir)
§-11) Kiralik isçinin emegi 1 sekel gümüs, onun yiyecegi 1 uttetum (gümüs), 1 ay çalisacaktir.
§-12) Bir adam ki muskenum 'un tarlasinda, ekin desteleri arasinda ögle (uykusu) saatinde yakalanir, 10 sekel gümüs ödeyecektir, gece vakti ekin desteleri arasinda yakalanirsa ölecektir,yasamiyacaktir .
§-13) Bir adam ki bir muskenum'un evinde, ev içinde, ögle (uykusu) saatinde yakalanir, 10 sekel gümüs ödeyecektir. Geceleyin ev içinde yakalanirsa ölecektir , yasamiyacaktir .
§-14) ....adamin emegi 5 sekel gümüs getirirse (0 zaman) karsilik ücreti 1 sekel (gümüstür) 10 sekel gümüs getirirse, karsilik ücret 2 sekeldir .
§-15) Bir tüccar ve bir meyhaneci kadin, bir erkek kölenin ve bir kadin kölenin elinden gümüsü, arpayi, bitkisel yagi tüketinceye kadar almayacaktir ( alamayacaktir)
§-16) Mirastan (henüz hissesini) almamis bir adamin oglu(na) veya bir köleye güvenilmeyecektir .
§-17) Bir adamin oglu, kayinpederinin evine baslik getirsin (getirirse) ve eger ikisinden biri kaderine giderse (ölürse) gümüs, sahibine dönecektir .
§-18) Eger (erkek) kadini alir (onunla evlenir) ve onun (kayinpederinin) evine girerse, daha sonra gelin kaderine giderse (ölürse), (damat) bütün getirdigini ( evden) çikarmiyacaktir. (Yalniz) artanini (tirhatum'un disinda olani) alacaktir. Buna 1 sekel için 1/6 sekel ve 6 dane faiz, 1 kur arpa için 1 /6 sekel ve 6 dane faiz, 1 kur arpa için 1 massiktum ve 4 sat faiz ilave edecektir.
§-19) Bir adam ki karsiligina (ayni olarak borç) veriyor, harman yerinde ödettirecektir .
§-20) Eger bir adam (x x x) i (xxx) e (borç) verirse ona arpayi gümüse çevirdiyse (arpanin degerini gümüs olarak hesab ettIyse) hasat zamani arpayi ve faizini 1 kur için 1 massiktum ve 4 sat (olarak) alacaktir.
§-21) Eger bir adam gümüsü gümüs degerine göre verirse, gümüsü ve faizini bir sekel 'e 1/6 ve 6 dane (gümüs) faiz olarak alacaktir.
§-22) Eger bir adam bir adamdan hiç alacagi yoksa ve adamin kadin kölesine haciz korsa, kölenin sahibi ''senin benden hiç alacagin yok'' diye tanri yemini yapacak ve kadin kölenin degeri olan gümüsü tartacaktir .
§-23) Eger bir adamin bir adamdan hiç alacagi yoksa (buna ragmen) adamin kadin kölesine haciz kor ve haczettigini evinde alikor ve ölümüne sebep olursa kölenin sahibine 2 kadin köle ödeyecektir.
§-24) Eger hiç bir alacagi yoksa, fakat muskenum'un karisi veya oglunu haczederse ve onu evinde alakor, ölümüne sebeb olursa bu bir can davasidir, haczi yapan kimse ölecektir.
§-25) Eger bir adam kayin pederinin evine seslendiyse (görüsmek üzere ) fakat (kayinpeder) ona haksiz muamele ettiyse kizini baska bir adama verdiyse,kizin babasi aldigi basligi 2 kat (olarak) ödeyecektir.
§-26) Eger bir adam bir adamin kizina baslik (parasi) verirse ve bir baskasi anasina babasina sormadan onu zorlayip, bikrini giderirse, bir can davasidir, ölecektir.
§-27) Eger bir adam, bir adamin kizini anasina babasina sormaksizin ve anasina babasina sözlesme özeti ve sözlesme yapmaksizin alirsa (kiz ) adamin evinde bir yil otursa dahi onun karisi degildir .
§-28) Eger mukavele özeti(ni) ve mukavele(yi) babasina ve anasina yaptiysa ve onu aldiysa zevcedir. (Baska) bir adamin koynunda yakalanirsa ölecektir, yasamiyacaktir.
§-29) Eger bir adam bir baskin seferinde veya istila seferinde (x x x) veya esir olarak alinip götürülürse, günler baska bir memlekette oturursa karisi ikinci bir adamla evlenir ve evlat dogurursa (ilk kocasi) döndügü zaman kansini alacaktir.
* Eger bir adam sehrine ve beyine kinlenirse ve kaçarsa, karisi ikinci bir adamla evlenirse döndügü zaman karisi üzerinde hak iddia edemiyecektir.
* Eger bir adam, bir (baska) adamin kadin kölesinin bikrini bozarsa 2/3 mana gümüs tartacaktir, kadin köle, sahibinindir.
* Eger bir adam evladini emzirtmeye (süt anaya) ve büyütmeye, verir ve arpa, yag, yün tayinini üç senelik ödemezse 10 mana çocugunun büyütülmesi için tartacak, ve oglu dönecektir (geri alacaktir).
* Eger bir kadin köle yalan söyler, bir (baska) adamin kizina kölenin oglunu verirse büyüdügü zaman, efendisi onu görürse onu yakaliyacak ve geri alacaktir.
* Eger sarayin bir kölesi oglunu veya kizini büyütmek üzere bir muskenum'a verirse verdigi ogul ve kizi saray (geri) alacaktir.
* Sarayin köle kadininin oglunu alan kimse, karsiligini (köleye köle) saraya ödeyecektir.
* Eger bir adam malini bir emanetçiye (hanci) saklamaya verirse, ev delinmeden, kapi esigi zorlanmadan, pencere sökülmeden, saklamak için ona verdigi mal (buna ragmen) yok olduysa, malini (emanetci) ödeyecektir.
* Eger bir adamin evi hakikaten yikildiysa, ona saklamaga verdikleriyle beraber, ev sahibinin kaybi da varsa, (kayipsa) ev sahibi Tanri Tispak kapisinda ona tanri yemini edecek olursa ve ''Senin malinla birlikte benim malim da kaybolmustur, hata ve yalan yapmadim'' derse onun üzerinde hiçbir hakki olmiyacaktir.
* Eger (kardes olan) ortaklardan biri hissesini verirse (satarsa, satacak olursa) ve kardesi satin almayi arzu ederse, disardan bir kimsenin alacagi (fiatin) ortasini (yarisini) ödeyecektir.
* Eger bir adam zayiflarsa (fakir düserse) ve evini para karsiligi verirse (satarsa) satin alanin evi sattigi gün, ev sahibi onu (tekrar ) alabilecektir .
* Eger bir adam, bir erkek köle, bir kadin köle, bir öküz veya degeri olan ne varsa satin alirsa, (fakat) satani ispat edemezse o hirsizdir.
* Eger bir imtiyazli vatandas , bir hanci veya bir bilgin birasini satarsa (satmak isterse) biraci kadin, birayi geçer fiat üzerinden ona (onlara) satacaktir.
* Eger bir adam, bir adamin burnunu isirir ve koparirsa bir mana gümüs tartacaktir. (sakatlanan) göz ise 1 mana, dis ise 1/2 mana, kulak ise 1/3 mana, tokat (yanaga vurulmasi) ise 10 sekel gümüs ödeyecektir.
* Eger bir adam bir adamin parmagini koparirsa 2/3 mana gümüs ödeyecektir.
* Eger bir adam bir adami ...de devirirse, elini kirarsa 1/2 mana gümüs ödeyecektir.
* Eger ayagini kirarsa 1/2 mana gümüs ödeyecektir.
* Eger bir adam, bir adami döverse, ...sini kirarsa 2/3 mana gümüs ödeyecektir .
* Eger bir adam ...bir adami .... yaparsa 10 sekel gümüs ödeyecektir .
* ve ( x x x), 2/3 mana'dan 1 mana'ya kadar olan dava yürütülmesinde (muamelesinde) can sözü (ölüm kalim karari) kiralindir (kirala düser) .
* Eger bir adam, çalinmis bir erkek köleyle veya çalinmis bir kadin köleyle yakalanirsa, erkek köleyse erkek köleyi, kadin köle ise kadin köleyi sevk edecektir (teslim edecektir)
* Eger bir vali, nehir sevkiyatini idare eden bir kimse veya herhangi diger bir memur, saraya veya muskenum'a ait bir kayip erkek köleyi, bir kayip kadin köleyi, bir kayip öküzü, bir kayip esegi yakalar ve Esnunna 'ya götürmesse, fakat onu evinde alikorsa bir ayin yalniz yedi gününü geçirse dahi, saray , ondan hirsizlik mali dava edecektir.
* Esnunna'li bagli, zincirli ve (köle) tirasli bir kadin köle veya erkek köle, Esnunna kapisindan efendisi olmaksizin (izni olma- dan ) çikmayacaktir .
* Bir erkek köle veya kadin köle koruyucu bir ulakla Esnunna kapisindan girerse bag, zincir ve tirasi konulur yapilir ve sahi- bine emanet edilmis olur.
* Eger bir öküz bir öküzü süserse ve ölümüne sebeb olursa, yasa- yan bir öküzün fiati ile ölü bir öküzün degerini, her iki öküzün sahibi bölüseceklerdir .
* Eger bir öküz süskense, bölgesi, sahibini uyardiysa ve öküzünün (boynuzunu) körletmediyse, bir adami süsüp ölümüne sebeb olduysa, öküzün sahibi 2/3 mana ödeyecektir.
* Eger bir köleyi süser ve ölümüne sebeb olursa 15 sekel gümüs tartacaktir .
* Eger bir köpek azarsa, bölge, sahibini uyarirsa ve o köpegini yatistirmassa, bir adami isirir ve ölümüne sebeb olursa, köpegin sahibi 2/3 mana gümüs tartacaktir.
* Eger bir köleyi isirir ve ölümüne sebeb olursa 15 sekel gümüs tartacaktir .
* Eger bir duvar yikilmaya yüz tutmussa ve bölge, sahibini duvar için uyardiysa, duvarini kuvvetlendirmediyse ve duvar yikilip bir adamin ölümüne sebeb olduysa can ( davasi kiralin hükmüne baglidir).
* Eger bir adam, çocuk dogurttugu karisini bosar ve ikinci bir kadinla evlenirse, erkek evinden ve esyasindan ayri düsürülecek sonra..... gidecektir .
