18 - MEST ÜZERİNE MESH: Topuklar ile ayakları örten, ayakkabıya ve aba terliğe mest denir. Mestlerin ikisi üzerine, abdest alırken mesh edebilmek için, bunları abdestli iken giymiş olmak lazımdır. Ayakların parmakları ucundan başlıyarak, yanlardaki topuk kemiklerini aşmak üzere, ıslak üç el parmağı ile çizerek üzerleri sığanır. İçinde ayak olmıyan kısma yapılan mesh sahih olmaz. Mukim olan, yirmidört saat, müsafirin ise, üç gün üç gece sonra, mestleri çıkarıp, ayaklarını yıkayarak bir kerre abdest alması lazıındır. Bu müddetden önce, mestin birisi ayakdan çıkınca, abdestli ise, yalnız ayaklarını yıkar. Malikide mesh müddeti, cünüb oluncıya kadardır. Ayakları yıkamak, mest üzerine meshden daha çok sevabdır.
Abdest alırken, mest üzerine mesh, kadın ve erkek için, her yerde, bir özr olmadan caizdir. Guslde, mest üzerine mesh, caiz değildir. Mestin bir saat yürüyebilecek şeyden yapılmış olması lazımdır. Tahta, cam veya bezden yapılmış mest üzerine mesh edilmez. Bir mestde, üç ayak parmağı kadar delik olmaması lazımdır. Yürür iken açılmıyan uzun yarık zarar vermez. İki mestdeki delikler toplu hesab edilmez.
Necaset ve avret mahalli hesabında ise, toplanırlar. Mestin su sızdırmaması lazımdır. Ayak parmakları olmıyan kimse, mesh edemez. Bir ayağı kesik olan, diğer ayağındaki mest üzerine mesh edemez (Feyziyye). Mesh müddeti, yirmidört saatdir. Mesti abdestli olarak giyip,
abdest bozulduğu zeman başlar. Mestli olarak sefere çıkanın müddeti üç gün ve üç gece olur. Bir gün bir gece mesh etmiş olan müsatir, mukim olunca, bunlara mesh edemez. Bir mestin üzerinde üç el parmağı kadar yeri bir kerre mesh etmek şartdır. Yaş bez, sünger sürerek, su dökerek de mesh olur ise de, sünnet sevabı hasıl olmaz.
Üç parmağı, konçdan parmaklara veya sağdan sola veya bir parmak ile üç kerre mesh sahih ise de, sünnete muhalifdir. Mestin biri ayakdan çıkınca, iki ayağı da yıkamak lazım olur. Mest üzerine giyilen çizme, lastik bot üstüne mesh edilebilir. Çizme çıkarılınca, altındaki mestin mesh zemanı değişmez. Bir meste su girip, ayağın çoğu ıslanırsa, ayakları yıkamak lazım olur. Başlık, eldiven, [parmakdaki oje], peçe, [kaplama diş] üzerine mesh yapılmaz.
Malikide mestin altını ve üstünü temamen mesh etmek lazımdır. Bunun için, yaş sağ el ayası, sağ mestin ucuna konup topuğa doğru çekilir. Sol el ayası da, altına konup, çekilerek, topuğun iki tarafı baş ve küçük parmaklar ile kavranır. Sonra, sol el ayası sol mestin üstünden ve sağ el ayası altından çekilip, kavranır. Mestin tahir olması, malikide de farzdır.
Kırık kemik üzerine bağlanan tahtaya [alçıya], cebire denir.
Yaraya sarılan beze [Flastere] Isabe denir. Kan aldırmak, sülük tutunmak, iğne yapdırmak, düşmek gibi bir sebeb ile yaralanarak, çıban çıkararak, kemiği kırılarak, sargı sardıran kimse, yarayı sıcak su ile de yıkayamaz, mesh edemezse, üzerindeki şeyin çoğunu bir kerre mesh eder. Sargı arasında kalan deri de meshedilir. Bu mesh için bir müddet yokdur. Yara iyi oluncıya kadar mesh olunur. Önceden abdestli sarılmış olmaları şart değildir. Bir ayağı yıkayıp, diğer yaralı ayağa mesh caizdir. Yara iyi olsa bile, sargıyı çözmek, kanamaya, ağrıya sebeb olursa, mesh zemanı bitmez.
Yara ıslanırsa, sargının meshi batıl olmaz. Sargı değiş dirilirse, yenisine mesh lazım olmaz. Bunlara ve başa ve mestlere mesh için niyyete lüzum yokdur. Yara, yarık gibi şeyler üzerine konan ilac, merhem, pomat gibi şeylerin çıkarılması zarar verirse, bunların üstü yıkanır. Su zarar verirse, üzerleri mesh olunur. Mesh dahi zarar verirse, mesh de terk edilir. Diğer üç mezhebde de böyle olduğu için, başka bir mezhebi taklid etmeğe imkan yokdur.
İstihaza kanı, idrar, ishal, yel, devamlı burnu kanaması ve yaranın akması, hanefi mezhebinde, bir nemaz vakti içinde durmadan devam ederse, (Özr sahibi) olur. Gözü ağrıyanın gözünün devamlı sulanması, kulağından, memesinden, göbeğinden devamlı bir şey akması da böyledir.İlac ile, pamuk koymak, sarmak ile, nemazı oturarak kılarak akıntıyı durdurmak vacibdir. Durduramazsa, her nemaz vakti girdikden sonra abdest alıp, nemazları öylece kılar. Özrsüz iken kılmadığı nemazları, özrlü olarak kaza edebilir. Nemaz vaktlerinin çıkması ile abdestleri bozulur. Hanefide, özr sahibi olmak için, özrün, bir nemaz vakti içinde, abdest alıp, o vaktin farzını kılacak kadar bir zeman durmayıp, hep akması lazımdır. Özr sahibi oldukdan sonra, bir nemaz vaktinde, bir kerre akıp, durunca, özr sahibi olmak devam eder. Bir nemaz vaktinde hiç akmaz ise, özr sahibi olmak nihayet bulur. Şafi’de de böyle olduğu (EI-ma'füvat) şerhinde yazılıdır. Şafi'de, ayrıca dört şart daha vardır. Özr sahibinden akan şeyler, bu iki mezhebde, (Necaset-j galiza) olduklarından, nemaz kılacağı zeman, çamaşırına bulaşmış olanı, hanefide bir dirhemden fazla ise, bunu yıkaması farzdır. Nemaz kılacak zeman kadar durmayıp bulaşırsa, yıkamadan kılar. [Dirhem mikdarı, katı necis et için, bir miskaldir ki, dört gram ve seksen santigramdır. Sıvılar için, açık avucun içini dolduran suyun yüzeyi kadar yer demekdir.] Abdesti bozan şey, bir nemaz vaktinde ve nemaz içinde çıkıp, devam etmese bile, maliki mezhebinde özr sahibi olur. Hanefi mezhebinde olan kimse, maliki mezhebini taklid eder.
Nemazın oniki farzından ikincisi (Necasetden taharet)dir.
Hınzırdan başka her hayvan diri iken temizdir. Ölünce, necs olurlar. Hınzırın derisi ve her parçası necsdir. Diğer hayvanlar ölünce, necs olurlar. Hanefide, köpek de temiz olduğundan, bey ve icar ve hibe olunur. Başkasının köpeğini öldürenin tazmin etmesi lazım olur. Cildi, dabağlandıkdan sonra temiz olur. Üzerinde necaset bulunmıyan kedi, köpek, kuyuya, havuza düşüp, diri çıkarılsa, ağzı suya değmemiş ise, su necs olmaz. Köpeğin eti ve salyası necisdir. Kılları temizdir. [Şafi mezhebinde köpek, domuz gibi necsdir. Malikide, ikisi de temizdir.] Suya girerek veya yağmurdan ıslanan köpek silkinince, üzerine sıçrayan şeyler, hanefide necs olmaz. [Şafi'de necs olur ve sıçrayan yerleri su ile yedi kerre yıkamak lazım olur.
Bunlardan birisinde, suya toprak karışdırılır. Sıçramış yerlere toprak serper. Sonra üzerine su serper. Uğalar ve su ile toprağı giderir. Yahud yaş yere toprak serperek uğalar. Yahud, önce toprağı su ile karışdırır. Bu çamuru sürer uğalar. Necs olan sıvı, mesela ispirto, ilac, koku gibi şeylere karışdırılınca, karışım temiz olur. Bunun için, tentürdiyot ve kolonya, hanefide temizdir. Şafi'de, kulak, burun, göz gibi tabii deliklerden çıkan kan, az ise, ya'ni, adete göre, çok denilemezse, afv edilmişdir. Cıban, yara ve hacamatdan ise ve başka yere bulaşmamış ise, çoğu da, afv edilmişdir.]
Balık ve suda yaşayan bütün hayvanlar, kanı olmıyan böcekler, ölünce leş olmazlar. Dinimize uygun kesilen ve keyfi avlanan hayvan, yimesi halal ise, hem eti, hem derisi temiz olur. Yimesi haram ise, yalnız derisi temiz olur. Leşin derisi dabağlanınca temiz olur. Domuzdan başka hayvanların derisinin ve leşinin tüyü, tırnağı, boynuzu, kemiği, gagası gibi kan bulunmıyan yerleri temizdir. Sinirleri pisdir. İnsan diri iken de, ölü iken de temizdir. Fekat, ölürken, her canlı gibi, o da necasetlenir. Bunun için, yıkanır. Temizlenir. Kuyuya düşüp ölürse, suyu necis yapar.
Bir suya, dişi, tırnağı, kılı düşerse necs yapmaz. Tırnak kadar derisi düşerse, kanı damlarsa pis yapar. Yimesi halal olan hayvanlardan ve insandan, diri iken koparılan parça necs olur, yinmez. Hayvanların temiz yerlerini kullanmak mubahdır. Satın alınır, satılır. İnsanın parçalarını,[saçını, böbreğini, sütünü zarutretsiz] kullanmak, satmak haramdır. Ölü tavukdan çıkan yumurta tahirdir, yinir. Şafi'de, kabuğu sertleşmemiş ise, necsdir, yinmez. Ölü koyundan gelen süt de temizdir, içilir. Şafi'de necsdir.
Ölü koyundan çıkan ölü kuzu necsdir. Bunun işkembesinden yapılan peynir mayası temizdir. Et kokunca, yemek ekşiyince, necs olmaz. Fekat, zararlı oldukları için, yinilmeleri halal olmaz. Yağ acımakla, yimesi haram olmaz. Et, peynir, kokup kurtlanmakla necs olmaz. Bir temiz ciğer, kuyuya düşüp, kokup, kurdlansa, ciğer ve kuyudaki su pis olmaz.
Yağmur, kar ve dolu suyu, deniz, nehr, kuyu, göl, menba sularına, (Mutlak su) denir. Bunlarla, hem hades, hem de necaset temizlenir. Çiçek suyu, asma suyu, üzüm suyu, et suyu gibi, hususi ismlerle söylenen sulara (Mukayyed su) denir. Bunların akıcı olanları ile, yalnız necaset temizlenir. Süt, zeytin yağı gibi akıcı olmıyan maiyı'ler ile ve bevl gibi necs olan sıvı ile hiçbirşey temizlenmez. 198. ci. maddeye bakınız! (Ni'met-i islam) kitabından alınan yazılar temam oldu.
Su ve Ateşle Vaftizin Kaynakları
İslam’da “Kurban’ın Kusursuzluğu” ve Abdest Ediminde Arındırılan Organlar Hakkında
