Ermeni
kilisesinde MIRMIRAS
MIRMIRAS Ermeniler tarafından Medz Bahk'ta (Büyük Oruç) özellikle Anadolu köylerinde yaygın şekilde kullanılırdı.
MIRMIRAS yemek odasının tavanından bir iple asılıyor. Büyükçe bir mor soğana herhangi bir kuşun (tavuk, horoz, ördek, kaz, hindi, şimdilerde devekuşu...) yedi tüyleri eşit aralıklarla fırıldak şeklinde batırılıyor. Soğanın altına da kırmızı kuru biber asılıyor.
Yedi tüyler, Medz Bahk'in yedi haftalarını, kırmızı biber ise oruç tutmayan tövbesiz insanı bekleyen manevi ateşi simgeliyor.
Mor soğan ise yedi günahlar (kibir, kıskançlık, öfke, tembellik, maddeperestlik ya da materyalizm, oburluk ve şehvet) ile yaralı olan gönülü simgeliyor.
İnsan ancak tövbe ederek ya da tövbesini yenileyerek rahatlıyor, soğanın en derinindeki iç kısım gibi, Mesih İsa'nın sayesinde arınıyor, bembeyaz oluyor.
Paregentan'ı (karnaval) takip eden Pazartesi günü asılan MIRMIRAS'tan, Medz Bahk'taki her bir Cumartesi akşamı, akşam duasından sonra, tüylerden biri çekiliyor. Son tüy de Kutsal Cumartesi Surp Zadik (Paskalya) arefe töreninden önce çekiliyor.
Mor soğan ise arefe töreninden hemen sonra kiliseden eve dönüldüğünde, kırılıyor ve arefede yenmesi geleneksel olan balık ile (İstanbul'da lakerda) bir güzel yeniliyor.
MIRMIRAS Ermeniler tarafından Medz Bahk'ta (Büyük Oruç) özellikle Anadolu köylerinde yaygın şekilde kullanılırdı.
MIRMIRAS yemek odasının tavanından bir iple asılıyor. Büyükçe bir mor soğana herhangi bir kuşun (tavuk, horoz, ördek, kaz, hindi, şimdilerde devekuşu...) yedi tüyleri eşit aralıklarla fırıldak şeklinde batırılıyor. Soğanın altına da kırmızı kuru biber asılıyor.
Yedi tüyler, Medz Bahk'in yedi haftalarını, kırmızı biber ise oruç tutmayan tövbesiz insanı bekleyen manevi ateşi simgeliyor.
Mor soğan ise yedi günahlar (kibir, kıskançlık, öfke, tembellik, maddeperestlik ya da materyalizm, oburluk ve şehvet) ile yaralı olan gönülü simgeliyor.
İnsan ancak tövbe ederek ya da tövbesini yenileyerek rahatlıyor, soğanın en derinindeki iç kısım gibi, Mesih İsa'nın sayesinde arınıyor, bembeyaz oluyor.
Paregentan'ı (karnaval) takip eden Pazartesi günü asılan MIRMIRAS'tan, Medz Bahk'taki her bir Cumartesi akşamı, akşam duasından sonra, tüylerden biri çekiliyor. Son tüy de Kutsal Cumartesi Surp Zadik (Paskalya) arefe töreninden önce çekiliyor.
Mor soğan ise arefe töreninden hemen sonra kiliseden eve dönüldüğünde, kırılıyor ve arefede yenmesi geleneksel olan balık ile (İstanbul'da lakerda) bir güzel yeniliyor.
Ermeni Kilisesinde MIRMIRAS
Geleneği...
Gazeteler:
TBMM Üyeler Lokantası, Alevilerin inancına göre Muharrem ayında et ve soğan yenmediğinden, menüye etsiz ve soğansız yemekler ekledi.
27 Kasım'a kadar devam edecek Muharrem orucu boyunca iftar menüsünde etsiz ve soğansız yemekler yer alacak.
http://www.facebook.com/media/set/...
TBMM Üyeler Lokantası, Alevilerin inancına göre Muharrem ayında et ve soğan yenmediğinden, menüye etsiz ve soğansız yemekler ekledi.
27 Kasım'a kadar devam edecek Muharrem orucu boyunca iftar menüsünde etsiz ve soğansız yemekler yer alacak.
http://www.facebook.com/media/set/...
Soğan’ın
özellikle ‘mor’ olanı tanrısal olarak kutsal veya yasak olur...
"Kürt Soğan'ın cücüğünü sever"... Balık haftanın bazı günleri yasaklanır, fakat bazı günler özellikle balık yemek gerekir.
Hatta Balık'ın türleri bile bu "yasak" veya "gerek"in konusu olur... Karmaşık bir görünüm…
"Kürt Soğan'ın cücüğünü sever"... Balık haftanın bazı günleri yasaklanır, fakat bazı günler özellikle balık yemek gerekir.
Hatta Balık'ın türleri bile bu "yasak" veya "gerek"in konusu olur... Karmaşık bir görünüm…
''soğan başlı'' bronz çan
DİYARBAKIR
- Diyarbakır'daki Surp Gragos Ermeni Kilisesi için Rusya'dan getirilen 100 kilo
ağırlığındaki ''soğan başlı'' bronz çan kilisenin yeniden kurulan kulesine
yerleştirildi.
Surp Gragos Ermeni Kilisesi'ndeki onarım ve restorasyon çalışmaları kapsamında, yaklaşık 97 yıl önce yıkılan çan kulesinin yerine yenisi yapıldı.
Kilise için Rusya'nın başkenti Moskova'da yaptırılan ve Diyarbakır'a getirilerek kuleye asılan çan, Türkiye Ermenileri Patrikliği Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından çalındı.
Okunan dualar ve yakılan tütsüler eşliğinde çalınan çanın ardından, kilisenin bitişindeki küçük kiliseye geçilerek akşam duası okundu.
Kilisede, yarın yurt içi ve yurt dışından çok sayıda kişinin katılacağı bir ayin yapılacağı bildirildi.
Kaynak: http://www.diyarinsesi.org/...
Surp Gragos Ermeni Kilisesi'ndeki onarım ve restorasyon çalışmaları kapsamında, yaklaşık 97 yıl önce yıkılan çan kulesinin yerine yenisi yapıldı.
Kilise için Rusya'nın başkenti Moskova'da yaptırılan ve Diyarbakır'a getirilerek kuleye asılan çan, Türkiye Ermenileri Patrikliği Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından çalındı.
Okunan dualar ve yakılan tütsüler eşliğinde çalınan çanın ardından, kilisenin bitişindeki küçük kiliseye geçilerek akşam duası okundu.
Kilisede, yarın yurt içi ve yurt dışından çok sayıda kişinin katılacağı bir ayin yapılacağı bildirildi.
Kaynak: http://www.diyarinsesi.org/...
Eski
Ahit'in bu meyve-sebzelerinin nedensiz yere adlarının anılmadığını; burada kast
edilenin, "meyve-sebze" totem bitkiler üzerinden "insan
toplulukları" olduğunu anlıyoruz.
"Keşke yiyecek biraz et olsaydı!" isteğinin ardından sayılan "sebze-meyve" totemler, aslında bu "etleri" çağrıştırıyordu ve bu "etleri-sebzeleri" yiyenlerin derhal öldürülmüş olmaları da onların "yamyamlık"larına karşı bir ceza olarak görünüyor.
Anlatım çok net değildir ama sonucun ölüm olduğu açıkça görülüyor.
Biz onu "Yamyamlığa karşı bir ceza" olarak yorumluyoruz.
"Keşke yiyecek biraz et olsaydı!" isteğinin ardından sayılan "sebze-meyve" totemler, aslında bu "etleri" çağrıştırıyordu ve bu "etleri-sebzeleri" yiyenlerin derhal öldürülmüş olmaları da onların "yamyamlık"larına karşı bir ceza olarak görünüyor.
Anlatım çok net değildir ama sonucun ölüm olduğu açıkça görülüyor.
Biz onu "Yamyamlığa karşı bir ceza" olarak yorumluyoruz.
***
Halk
Yakınıyor
BÖLÜM 11
1 Halk çektiği sıkıntılardan ötürü yakınmaya başladı. RAB bunu duyunca öfkelendi, aralarına ateşini göndererek ordugahın kenarlarını yakıp yok etti.
2 Halk Musa`ya yalvardı. Musa RAB`be yakarınca ateş söndü.
3 Bu nedenle oraya Tavera*fo* adı verildi. Çünkü RAB`bin gönderdiği ateş onların arasında yanmıştı.
4 Derken, halkın arasındaki yabancılar başka yiyeceklere özlem duymaya başladılar. İsrailliler de yine ağlayarak, “Keşke yiyecek biraz et olsaydı!” dediler,
5 Mısır`da parasız yediğimiz balıkları, salatalıkları, karpuzları, pırasaları, soğanları, sarmısakları anımsıyoruz.
6 Şimdiyse yemek yeme isteğimizi yitirdik. Bu mandan* başka hiçbir şey gördüğümüz yok.”
7 Man kişniş tohumuna benzerdi, görünüşü de reçine gibiydi.
8 Halk çıkıp onu toplar, değirmende öğütür ya da havanda döverdi. Çömlekte haşlayıp pide yaparlardı. Tadı zeytinyağında pişirilmiş yiyeceklere benzerdi.
9 Gece ordugaha çiy düşerken, man da birlikte düşerdi.
10 Musa herkesin, her ailenin çadırının önünde ağladığını duydu. RAB buna çok öfkelendi. Musa da üzüldü.
11 RAB`be, “Kuluna neden kötü davrandın?” dedi, “Seni hoşnut etmeyen ne yaptım ki, bu halkın yükünü bana yüklüyorsun?
12 Bütün bu halka ben mi gebe kaldım? Onları ben mi doğurdum? Öyleyse neden emzikteki çocuğu taşıyan bir dadı gibi, atalarına ant içerek söz verdiğin ülkeye onları kucağımda taşımamı istiyorsun?
13 Bütün bu halka verecek eti nereden bulayım? Bana, `Bize yiyecek et ver diye sızlanıp duruyorlar.
14 Bu halkı tek başıma taşıyamam, bunca yükü kaldıramam.
15 Bana böyle davranacaksan -eğer gözünde lütuf bulduysam- lütfen beni hemen öldür de kendi yıkımımı görmeyeyim.”
16 RAB Musa`ya, “Halk arasında önder ve yönetici bildiğin İsrail ileri gelenlerinden yetmiş kişi topla” dedi, “Onları Buluşma Çadırı`na getir, yanında dursunlar.
17 Ben inip seninle orada konuşacağım. Senin üzerindeki Ruh`tan alıp onlara vereceğim. Halkın yükünü tek başına taşımaman için sana yardım edecekler.
18 Halka de ki, `Yarın için kendinizi kutsayın, et yiyeceksiniz. Keşke yiyecek biraz et olsaydı, Mısır`da durumumuz iyiydi diye ağladığınızı RAB duydu. Şimdi yemeniz için size et verecek.
19 Yalnız bir gün, iki gün, beş, on ya da yirmi gün değil,
20 bir ay boyunca, burnunuzdan gelinceye dek, tiksinene dek yiyeceksiniz. Çünkü aranızda olan RAB`bi reddettiniz. O`nun önünde, Mısır`dan neden çıktık diyerek ağladınız.”
21 Musa, “Aralarında bulunduğum halkın 600 000`i yetişkin erkektir” diye karşılık verdi, “Oysa sen, `Bu halka bir ay boyunca yemesi için et vereceğim diyorsun.
22 Bütün davarlar, sığırlar kesilse, onları doyurur mu? Denizdeki bütün balıklar tutulsa, onları doyurur mu?”
23 RAB, “Elim kısaldı mı?” diye yanıtladı, “Sana söylediklerimin yerine gelip gelmeyeceğini şimdi göreceksin.”
24 Böylece Musa dışarı çıkıp RAB`bin kendisine söylediklerini halka bildirdi. Halkın ileri gelenlerinden yetmiş adam toplayıp çadırın çevresine yerleştirdi.
25 Sonra RAB bulutun içinde inip Musa`yla konuştu. Musa`nın üzerindeki Ruh`tan alıp yetmiş ileri gelene verdi. Ruh`u alınca peygamberlik ettilerse de, daha sonra hiç peygamberlik etmediler.
26 Eldat ve Medat adında iki kişi ordugahta kalmıştı. Seçilen yetmiş kişi arasındaydılar ama çadıra gitmemişlerdi. Ruh üzerlerine konunca ordugahta peygamberlik ettiler.
27 Bir genç koşup Musa`ya, “Eldat`la
Medat ordugahta peygamberlik ediyor” diye haber verdi.
28 Gençliğinden beri Musa`nın yardımcısı olan Nun oğlu Yeşu, “Ey efendim Musa, onlara engel ol!” dedi.
29 Ama Musa, “Sen benim adıma mı kıskanıyorsun?” diye yanıtladı, “Keşke RAB`bin bütün halkı peygamber olsa da RAB üzerlerine Ruhu`nu gönderse!”
30 Sonra Musa`yla İsrail`in ileri gelenleri ordugaha döndüler. Rab Bıldırcın Gönderiyor
31 RAB denizden bıldırcın getiren bir rüzgar gönderdi. Rüzgar bıldırcınları ordugahın her yönünden bir günlük yol kadar uzaklığa, yerden iki arşın yüksekliğe indirdi.
32 Halk bütün gün, bütün gece ve ertesi gün durmadan bıldırcın topladı. Kimse on homerden* az toplamadı. Bıldırcınları ordugahın çevresine serdiler.
33 Et daha halkın dişleri arasındayken, çiğnemeye vakit kalmadan RAB öfkelendi, onları büyük bir yıkımla cezalandırdı.
34 Bu nedenle oraya Kivrot-Hattaava adı verildi. Başka yiyeceklere özlem duyanları oraya gömdüler.
35 Halk Kivrot-Hattaava`dan Haserot`a göç edip orada kaldı.
BÖLÜM 11
1 Halk çektiği sıkıntılardan ötürü yakınmaya başladı. RAB bunu duyunca öfkelendi, aralarına ateşini göndererek ordugahın kenarlarını yakıp yok etti.
2 Halk Musa`ya yalvardı. Musa RAB`be yakarınca ateş söndü.
3 Bu nedenle oraya Tavera*fo* adı verildi. Çünkü RAB`bin gönderdiği ateş onların arasında yanmıştı.
4 Derken, halkın arasındaki yabancılar başka yiyeceklere özlem duymaya başladılar. İsrailliler de yine ağlayarak, “Keşke yiyecek biraz et olsaydı!” dediler,
5 Mısır`da parasız yediğimiz balıkları, salatalıkları, karpuzları, pırasaları, soğanları, sarmısakları anımsıyoruz.
6 Şimdiyse yemek yeme isteğimizi yitirdik. Bu mandan* başka hiçbir şey gördüğümüz yok.”
7 Man kişniş tohumuna benzerdi, görünüşü de reçine gibiydi.
8 Halk çıkıp onu toplar, değirmende öğütür ya da havanda döverdi. Çömlekte haşlayıp pide yaparlardı. Tadı zeytinyağında pişirilmiş yiyeceklere benzerdi.
9 Gece ordugaha çiy düşerken, man da birlikte düşerdi.
10 Musa herkesin, her ailenin çadırının önünde ağladığını duydu. RAB buna çok öfkelendi. Musa da üzüldü.
11 RAB`be, “Kuluna neden kötü davrandın?” dedi, “Seni hoşnut etmeyen ne yaptım ki, bu halkın yükünü bana yüklüyorsun?
12 Bütün bu halka ben mi gebe kaldım? Onları ben mi doğurdum? Öyleyse neden emzikteki çocuğu taşıyan bir dadı gibi, atalarına ant içerek söz verdiğin ülkeye onları kucağımda taşımamı istiyorsun?
13 Bütün bu halka verecek eti nereden bulayım? Bana, `Bize yiyecek et ver diye sızlanıp duruyorlar.
14 Bu halkı tek başıma taşıyamam, bunca yükü kaldıramam.
15 Bana böyle davranacaksan -eğer gözünde lütuf bulduysam- lütfen beni hemen öldür de kendi yıkımımı görmeyeyim.”
16 RAB Musa`ya, “Halk arasında önder ve yönetici bildiğin İsrail ileri gelenlerinden yetmiş kişi topla” dedi, “Onları Buluşma Çadırı`na getir, yanında dursunlar.
17 Ben inip seninle orada konuşacağım. Senin üzerindeki Ruh`tan alıp onlara vereceğim. Halkın yükünü tek başına taşımaman için sana yardım edecekler.
18 Halka de ki, `Yarın için kendinizi kutsayın, et yiyeceksiniz. Keşke yiyecek biraz et olsaydı, Mısır`da durumumuz iyiydi diye ağladığınızı RAB duydu. Şimdi yemeniz için size et verecek.
19 Yalnız bir gün, iki gün, beş, on ya da yirmi gün değil,
20 bir ay boyunca, burnunuzdan gelinceye dek, tiksinene dek yiyeceksiniz. Çünkü aranızda olan RAB`bi reddettiniz. O`nun önünde, Mısır`dan neden çıktık diyerek ağladınız.”
21 Musa, “Aralarında bulunduğum halkın 600 000`i yetişkin erkektir” diye karşılık verdi, “Oysa sen, `Bu halka bir ay boyunca yemesi için et vereceğim diyorsun.
22 Bütün davarlar, sığırlar kesilse, onları doyurur mu? Denizdeki bütün balıklar tutulsa, onları doyurur mu?”
23 RAB, “Elim kısaldı mı?” diye yanıtladı, “Sana söylediklerimin yerine gelip gelmeyeceğini şimdi göreceksin.”
24 Böylece Musa dışarı çıkıp RAB`bin kendisine söylediklerini halka bildirdi. Halkın ileri gelenlerinden yetmiş adam toplayıp çadırın çevresine yerleştirdi.
25 Sonra RAB bulutun içinde inip Musa`yla konuştu. Musa`nın üzerindeki Ruh`tan alıp yetmiş ileri gelene verdi. Ruh`u alınca peygamberlik ettilerse de, daha sonra hiç peygamberlik etmediler.
26 Eldat ve Medat adında iki kişi ordugahta kalmıştı. Seçilen yetmiş kişi arasındaydılar ama çadıra gitmemişlerdi. Ruh üzerlerine konunca ordugahta peygamberlik ettiler.
27 Bir genç koşup Musa`ya, “Eldat`
28 Gençliğinden beri Musa`nın yardımcısı olan Nun oğlu Yeşu, “Ey efendim Musa, onlara engel ol!” dedi.
29 Ama Musa, “Sen benim adıma mı kıskanıyorsun?” diye yanıtladı, “Keşke RAB`bin bütün halkı peygamber olsa da RAB üzerlerine Ruhu`nu gönderse!”
30 Sonra Musa`yla İsrail`in ileri gelenleri ordugaha döndüler. Rab Bıldırcın Gönderiyor
31 RAB denizden bıldırcın getiren bir rüzgar gönderdi. Rüzgar bıldırcınları ordugahın her yönünden bir günlük yol kadar uzaklığa, yerden iki arşın yüksekliğe indirdi.
32 Halk bütün gün, bütün gece ve ertesi gün durmadan bıldırcın topladı. Kimse on homerden* az toplamadı. Bıldırcınları ordugahın çevresine serdiler.
33 Et daha halkın dişleri arasındayken, çiğnemeye vakit kalmadan RAB öfkelendi, onları büyük bir yıkımla cezalandırdı.
34 Bu nedenle oraya Kivrot-Hattaava adı verildi. Başka yiyeceklere özlem duyanları oraya gömdüler.
35 Halk Kivrot-Hattaava`dan Haserot`a göç edip orada kaldı.
Roş Aşana'da Fındık, ceviz vb. yenilmez...
Fındık, ceviz gibi sert kabuklu yemişlerin İbranice karşılığı egoz kelimesinin sayısal değeri Het-günah kelimesinin sayısal değerine eşit olduğu için, bazı geleneklere göre Roş Aşana’da bu tür yemişler yenmez.
Fındık, ceviz gibi sert kabuklu yemişlerin İbranice karşılığı egoz kelimesinin sayısal değeri Het-günah kelimesinin sayısal değerine eşit olduğu için, bazı geleneklere göre Roş Aşana’da bu tür yemişler yenmez.
***
Roş Aşana Seder’i ve simgesel
yiyecekler
Roş Aşana’nın her iki akşamı (bu yıl 28 Eylül Çarşamba ve 29 Eylül Perşembe akşamları), yemekte özel bir seder - düzen takip edilir. Buna göre her iki gece de sinagogdan çıkıp eve gelince Kiduş yapılır ve Kiduş’ta her iki gece de “Şeeeheyanu” berahası söylenir. Netilat Yadayim ile eller yıkandıktan sonra iki bütün ekmekle Amotsi yapılır; ama ekmek tuza değil, şekere batırılır. Masaya konulan her simgesel yiyecek, onunla ilgili “Yei Ratson - Senin isteğin olsun ki” duası söylendikten sonra yenir. Masada bu yiyeceklerden herhangi biri (veya hiçbiri) yoksa bile, Yei Ratson’lar okunur.
Tatlı bir yeni sene için elma tatlısı; düşmanların ve Tanrı’dan nefret edenlerin ve kötülüğümüzü isteyen herkesin yok olması dileği için pırasa; uzaklaşmaları için pazı (veya ıspanak);bu kişilerin sonunun gelmesi için hurma; Tanrı bizi yargılarken sadece sevaplarımızı dikkate alması için kabak; bereket için balık; daima ‘baş’ olmamız için kuzu veya balık başı.
Roş Aşana’nın her iki akşamı (bu yıl 28 Eylül Çarşamba ve 29 Eylül Perşembe akşamları), yemekte özel bir seder - düzen takip edilir. Buna göre her iki gece de sinagogdan çıkıp eve gelince Kiduş yapılır ve Kiduş’ta her iki gece de “Şeeeheyanu” berahası söylenir. Netilat Yadayim ile eller yıkandıktan sonra iki bütün ekmekle Amotsi yapılır; ama ekmek tuza değil, şekere batırılır. Masaya konulan her simgesel yiyecek, onunla ilgili “Yei Ratson - Senin isteğin olsun ki” duası söylendikten sonra yenir. Masada bu yiyeceklerden herhangi biri (veya hiçbiri) yoksa bile, Yei Ratson’lar okunur.
Tatlı bir yeni sene için elma tatlısı; düşmanların ve Tanrı’dan nefret edenlerin ve kötülüğümüzü isteyen herkesin yok olması dileği için pırasa; uzaklaşmaları için pazı (veya ıspanak);bu kişilerin sonunun gelmesi için hurma; Tanrı bizi yargılarken sadece sevaplarımızı dikkate alması için kabak; bereket için balık; daima ‘baş’ olmamız için kuzu veya balık başı.
