ESKİ YAZILI YASALAR
Sunu:
1-Urukagina Yasaları.
2-Urnammu Yasaları.
3-Ana İttuşi Yasaları.
4-Lipit İştar Yasaları.
5-Eşnunna Yasaları.
6-Hammurabi Yasaları.
7-Assur Yasaları.
8-Miras paylaşım ve satış belgeleri
Birey olarak insanın tarihi, onun, ana rahmine düşme koşullarının yaratılması öncesinden itibaren, aidi olacağı ve olamayacağı önceden saptanmış olan toplum birimlerine karşı hak ve yükümlülüklerden oluşmuş belirleyici ilişkilerin yeniden ve yeniden düzenlenmesi bileşik sürecinin toplamından oluşur.
Bu toplam süreçte durmaksızın hak ve yükümlülük konumlanışını değiştiren bireyin tarihi, birey, topluluğun bir parçası olduğuna göre, toplumsal tarih, bireyin aidi olduğu toplum birim ile aidi olmadığı toplum birim arasındaki, dolayısıyla bir öteki birey arasındaki, özünde, yiyecek ve cinselliğe ilişkin temel paylaşım ilişkilerinin yeniden ve yeniden düzenlenmesi sürecinin toplamından başka bir şey değildir.
Toplumsal düzenlenişin, birey ile toplum birim arasında andaki ilişkiler bakımından kopuşma ve bir başka üretim biçimi düzleminde yeni baştan şekillenmesi sürecinin, her şeyden önce toplumun ‘ekonomik üretim’ biçimlenişi olarak irdelenmesiyle tanımlayabilme yönündeki çabalar, doğru ve yeterli sonuçlar doğuramazdı.
İnsan toplumunun işleyiş ve dolayısıyla biçimleniş yasalarını inceleme çalışmalarımızda neredeyse en sonunda söz edecek olduğumuz bütün bir ekonomik arka düzlem, Empire yazarları tarafından ağırlıkla ve öncelikle ele alınan asıl görüngü olarak ortaya çıkmaktadır.
Konusu matematik-ekonomik olmayan bir toplumsal inceleme, tarihsel boyutları içinde birey ile toplum birim arası ilişki yasaları çerçevesinde ele alındığı ölçüde dönüştürücü bir anlam kazanabilir.
Empire yazarları "Biz bu bakış açısı değişiminin Marx'ın bizi gürültülü mübadele alanını bırakıp üretimin gizli mabedine dalmaya davet ettiği Kapital'dekine benzer bir işlev görmesini amaçlıyoruz" diyorlar. Fakat eski yanlışı erdem görmeye devam ettikleri ölçüde hem "bakış açısını" ,hem de siyasal –politik sonuçların kaçınılmaz darlığını sürdürmüş olmaktadırlar:
"Artık muazzam servetleri kontrol eden küçük bir azınlığının güçsüzlük sınırında yasayan yoksul çokluktan giderek çok daha fazla kopuşuna tanık oluyoruz. . "(İmparatorluk. Bl.68. M.Hardt - A.Negri)
Şimdiki dünyamızın bütün bir 'küresel' görüntüsüne ilişkin yeni tür ilişkiler sıralanırken dayanılan ve öteki bütün ‘değer’ kavramları gibi ancak görece özelliğiyle anlam kazanan "muazzam" ve "servet" kelimeleri, toplum tarihi içine yayılarak ele alındığında, son derece yavan ve güçlü kabuklarının altında zayıf yineleme sözcükleri haline dönüşürler. İfade edişin anlatım büyüklüğüne karşın tarihsel boyutta güçsüz sığıntı ve soyut retorikler olmak ötesine gidemez ve kullanıcılarına da her an bu özelliklerinin analizdeki darlaştırıcı sıkıntılarını yaşatırlar. Bu sözcüklerle anlatılmaya çalışılan değerler, tarih boyutları açısından analizin tanımlayıcı etmenleri olmak özelliğini yitirir, toplum tarihinin görece ve zayıf sıfatları halini alırlar. Böylece, günümüzdeki ‘muazzam’ değişikliklere ilişkin olduğu sanılan ‘muazzam’ analiz vurgu öğeleri, tarihin en soyut değerlerinden birisi haline dönüşmüş olarak karşımıza çıkar.
Altı bin yıl önceki eski toplumda, verimli bir tarla ve bakir çapa, bakımlı bir öküz ile güçlü bir eşek, ne muazzam servetlerdi!
Uruk yöneticisi Urukagina’nın, topluluğunun desteğini de alarak eski kurallara geri dönen ve konusu daha çok "toprak, öküz, eşek" olan reformları ne muazzam ‘üretici güçler’den bahsediyordu!
Urnammu, adalet namına "bir şekel'lik insan, bir mana'lık insana teslim edilmedi,250 gramlık gümüşü olan
Kil kalıp içerisine dökülen ilk bakır kazma ve çapa, 6000 yıl kadar önce, toprağın kullanımında ne muazzam bir teknik gelişme yaratmıştı!
Öküzün sabana koşulması, kil kap-kacak imalatını beş katına çıkaran döner kasnağın keşfi de muazzamdı!
Yalnızca iki asır önce buhar kazanının endüstriye eklemlenmesi, ilk buhar kazanlı gemi, ilk lokomotif "sanayi devrimi"ne yol açmıştı!
Görece geri Rusya toprağında “elektrifikasyon Sovyet yönetim tarzı ile birleşince komünizmi yaratacak” bir teknik alt yapı öğesi olarak yüceltilmişti!
21.yüzyıla ait "iletişim ve imparatorluk" toplumu bakımından şimdi bütün bunlar ne muazzam anlamsız değerlerler halini almıştır!
Biz, yargılarımızın şekilleneceği araştırma alanı olarak, gidilebilen en eski biçimiyle eski toplumun üleşim ilişkilerini temel alıyoruz. Henüz üretim tanımayan eski toplum toplayıcılık, avcılık ve yamyamlık döneminde de üleşim kurallarına sahipti. Eski yazılı yasaların incelenmesi bu bakımdan eski üleşim ilişkilerinin anlaşılmasını sağlayacak bir çalışmadır.
Sümerolog Kadriye Yalvaç ve Mebrure Tosun'un Hammurabi Kanunlarına ilişkin oluşturdukları yapısal iskelet, eski toplumun bir bakıma gerçek iskeletiydi ayni zamanda. Onlar, başlangıcında bir 'prologue' (Önsöz) ve sonunda da bir 'epilogue' (Sonsöz) bulunan, toplam 282 maddeden oluşan Hammurabi Kanunlarını, içerikleri bakımından, aşağıdaki bölümlere ayırmışlardı:
Adaletin yerine getirilmesine karşı işlenen suçlar :
§ 1-2 Yalan suçlamalar
§ 3-4 Yalancı şahitlik
§ 5 Hükmün değiştirilmesi
Mülke karşı işlenen suçlar:
§ 6-13 Hırsızlık, ve yataklık
§ 14 Çocuk kaçırma
§ 15-20 Kaçak kölelere yataklık
§ 21-4 Meskene taarruz, hırsızlık
§ 5 Yanmakta olan bir evi yağma
Arazi ve Ev :
§ 26-41 Tımar ve zeamet hakkında
§ 4,2-8 Çiftçilerin görevleri
§ 49-52 Çiftçilerin borçları
§ 53-6 Sulama ile ilgili suçlar
§ 57-8 Hayvanların meydana getireceği zararların sorumluluğu
§ 59 Ağaç kesmek
§ 60-A Hurmalıkların bakımı
§ B-K10 Ev ile ilgili suçlar.
Ticaret, alış veriş :
§ L-T 10 Tüccardan borç alma
§ V-IO7 Büyük tüccarlar namına iş yapan küçük mümessiller, ve bunların karşılıklı hukuku.
§ 108-11 Meyhanecilik
§ 112- Nakliye suçları
§ 113-19 Haciz ve borç için insanların rehin edilmesi
§ 120-6 Emanet veya deposito
Evlilik, aile ve mülkiyet :
§ 127 Bir baş rahibeye veya evli bir kadına iftira
§ 128 Evli bir kadının tarifi
§ 129-132 Zina
§ 133-6 Kocanın yokluğunda tekrar evlenme
§ 137-43 Boşanma
§ 144-9 Köle kızlarla cinsi ilişki
§ 148-9 Hasta zevcenin bakimi
§ 150 Kocadan zevceye hediyeler
§ 151-2 Eşlerin, borç işlerinde birbirlerine yükümlülükleri
§ 153 Kocayı öldürme
§ 154-8 Yakın akraba arasında gayri meşru ilişkiler
§ 159-61 Tamamlanmamış evlilik
§ 162-4 Zevcenin ölümünden sonra evlenme hediyelerinin miras yolu ile geçişi -intikali
§ 165 Babanın oğula hayatta iken mal bağışlaması
§ 166-7 Erkek evlatlar arasında veraset meselesi
§ 168-9 Erkek evladın mirastan mahrum edilmesi
§ 170 Evlatlık edinme
§ l7l-4 Dul kadının mülkü
§ 175-6 Hür kadınların kölelerle evliliği
§ 1 77 Dul bir kadının tekrar evlenmesi
§178-84 Din kadınları
§185-194 Evlat edinme ve süt analık
Taarruz ve Kısas (Ceza hukuku hakkında)
§ 195 Babaya taarruz
§ 196-208 Erkeklere taarruz
§ 209-14 Çocuk düşürtme
Meslek adamlarına ait suçlar :
§ 215-23 Cerrah
§ 224-5 Baytar
§ 226- 7 Berber veya kölelik damgasını vuran kimse
§ 228-33 Usta-mimar
§ 234-40 Gemici ustası ve gemici
Tarım :
§ 241-52 Öküzler (hacizleri, kiralanmalası, zararları v.s.)
§ 253-6 Hayvan bakıcısının yem suistimali
§ 257-8 Öküz çobanının kirası
§ 259-60 Tarım aletlerinin suistimal
§ 261- Çoban kiralanması
§ 262- 7 Çobanların görevleri
§ 268- 72 Hayvan ve araba kiralanması
§ 273 Mevsim işçilerinin kirası
ücretler ve tarifeler :
§ 274 Sanatkarların ücret tarifleri
§ 275- 7 Gemi kiraları
Esirler , köleler :
§278-9 Esir satış sözleşmeleri
§280-2 Memleket dışında köle satışı
Yasalar, toplumsal sürecin görece hızlı yıpranan birey-toplum birim ve birey ile bir öteki birey arasında süren ilişkilerin, herhangi bir anda belirlenmiş biçimidir. Bu ilişkilerin hukuki düzenleyicisi olan yasaların anlatım dili, bu bakımdan toplumsal kullanım dilinin genellikle gerisinde kalır. Toplumsal gelişmeyi geriden yaşlı adımlarıyla takip eden Kanunların dilinin uzmanlık gerektiren ağdalı yapısı onun kavramlarının doğru yorumlanması gibi ciddi bir sorun yaratmaktadır. Eski yasa tabletlerinin çözümlenmesi ve kavramlarının günümüz değerleri ile tercümesinde bir dizi önemli sorunun bulunduğu gözden hiç uzak tutulmamalıdır. Bununla birlikte, simdi birbirinden ayrılmış olan dini hiyerarşi ve modern hukukun ortak kavram ve biçimsel kurumlara sahip oluşu, eski dinlerin aynı zamanda eski hukuk olarak var olmasının göstergelerinden biridir. Adliye merdivenlerine atılan adım, hukukçuların giysi ve kürsüleriyle de, derhal eski topluma uzanır.
Modern dünyanın devralıp sürdürdüğü, dili ve çerçevesiyle, kanun düzeneğinin ilk yazılı biçimlerinin yaratıcıları, elimizdeki Tablet çözümlemelerine göre, yine Sümer-Sami toplumları olmuştur. Bu tabletler, bir yandan modern kanun yazıcılığının devraldığı biçimsel form mirasının izlenmesini olanaklı kılarlar. Öte yandan da, kanunlar, toplum birim ile aidi birey arası hak ve ödev ilişkilerinin tayin edici maddi bir bölümünün kayıt altına alınması demek olduğu için, çözümlenmiş Sümer ve Babil kanun metinleri, kendi kanun yapıcılarının ağzından eski toplumbilim iç ayrışmasını, bireyin andaki hak ve yükümlülüklerini tanımlarlar.
Yasa koyucu, yasa koyma gerekçesi olan gerçek çelişmelerin adini anmak zorunda olduğundan, tarihsel gelişme süreci içinde verili insan topluluğunun bütünlük ve parçalanışını yasalar kadar gerçekçi anlatan çok az metin bulunabilir. Bu kanunlar, aidi oldukları toplumların en canlı görüntüleri sunarlar.
Günümüzden 4350 yıl kadar önce yazılmış ve elimize ulaşıp çözümlenebilmiş ilk yazılı yasa tableti olma özelliğini koruyan Urukagina yasalarıdır. Urukagina’nın 4350 yıl önce uğraştığı topluluk gerçek sorunlarını, verili topluluk iç ayrışmasını ve Urukagina'nın bunlara getirdiği değişiklikleri, daha doğrusu eskiden var olana geri dönerken karsılaştığı yeni yapılanmanın görüntülerini yasa-koyucunun duygularıyla ve o toplumda yaşayan kişi gibi incelemek, birey ile toplum birim arasında daima var olmuş çelişme kaynaklarının anlaşılabilmesi yönünden de değer taşır.
Burada yer alan 7 kanun metni Sümerolog Sayın Kadriye Yalvaç ve Sayın Mebrure Tosun tarafından hazırlanmıştır. Şimdilik, eksik ve yanlış yorumlarıyla birlikte, genel fikir verici oldukları için, sunuyoruz.
ORTA ASSUR YASALARI
HAMMURABI KANUNLARI-1
HAMMURABI KANUNLARI-2
HAMMURABI KANUNLARI-3
HAMMURABI KANUNLARI-4
HAMMURABI KANUNLARI-5
HAMMURABİ KANUNLARI-6
